“Zo beste Meander dat was me wel zo uitgebreid een hele uitzoekerij met dat klimaatgedoe”.
Dat zijn de eerste woorden die Ohoebruno uitspreekt als hij terug is van zijn emotionele bezoek aan Louise Wielewaal. Onbewogen heb ik zijn relaas aangehoord. Tegen de verwachting van Ohoebruno kreeg ik geen tranen in mijn ogen van hetgeen in Nederland en specifiek bij ons in Purmerend met biomassa gebeurt. Vanaf dit jaar hoopt de gemeente dat het bedrijf dat biomassa (hout) stookt om het warmtenet te exploiteren winst gaat maken. De gemeente Purmerend zou dan – als dat winstmaken echt lukt- door de winstuitkering (dividend) aan haar als aandeelhouder, voor het eerst iets terug krijgen van hetgeen in voorgaande jaren in het bedrijf is geïnvesteerd.
“Ja Ohoebruno het was zeer indrukwekkend wat je allemaal hebt uitgezocht ”, is mijn eerste reactie.
“Misschien kan ik het proberen samen te vatten. Je zag onderweg van Roemenië naar Purmerend dat het landschap zwaar veranderd is, gehavend zelfs. In Duitsland overal van die molens met gevaarlijke slaande wieken en zwarte spiegelvelden op de grond. Diep uitgegraven kuilen en reusachtige graafmachines in het land. Met die machines zijn en worden hele dorpen weggegraven. In Nederland vertonen de bossen door de mens veroorzaakte kaalslag. Je trof in voormalige rustgebieden ook bij ons wieken en zonnespiegels. Zelfs luisterrijke plassen worden niet gespaard van zwarte spiegels.
Je begreep dat al die veranderingen door menselijk toedoen worden veroorzaakt.
Oorzaken dalen en stijgen CO2 gehalte in historisch perspectief
Je consulteerde de raaf Salomon Corvus. Die zette de situatie historisch geologisch op een rijtje.
Alles op aarde wordt beheerst door veranderingen in de natuur. Dat was al zo voor de mens bestond. De opwarming van de aarde is niet nieuw, in de prehistorie was het 10 graden warmer. Het CO2 gehalte in de atmosfeer – de voornaamste veroorzaker van opwarming – daalde het werd kouder, de polen ontstonden, de zeespiegel daalde eveneens om daarna bij toenemende CO2 weer te stijgen. Zonder toedoen van de mens schommelde de temperatuur door de eeuwen heen dus al flink.
Er zijn allerlei oorzaken voor aan te wijzen: de baan van de aarde om de zon, activiteiten van de zon, bosbranden, vulkaanuitbarstingen. Sedert de industriële revolutie van 19e eeuw stijgt de CO2 waarde merkbaar en wordt het warmer. Gemiddeld voor de hele aarde met 1 graad, in Nederland met 1,9 graad Celsius.
Dat de opwarming thans mede door de mens wordt veroorzaakt via CO2 uitstoot valt niet te ontkennen. De door schuldgevoelens bevangen mens wringt zich nu in allerlei bochten om wat aan die opwarming te doen, hoofdzakelijk door de uitstoot van CO2 te beperken die wordt veroorzaakt door fossiele brandstoffen. Niet alle huidige maatregelen pakken gelukkig uit.
Salomon Corvus denkt dat het uiteindelijk allemaal wel goed komt. De mens heeft grotere problemen overwonnen.
Geëxperimenteer om CO2 te verlagen
Nelis Meles de das wees op allerlei ‘vernuftige’ reparatiemethoden waarmee de mens de CO2 uitstoot en dus de opwarming van de aarde probeert te verminderen.
En net toen de mens op weg was een brug te slaan tussen vervuiling, broeikaseffect en energieopwekking ging het mis. Duitsland stopte met kerncentrales uit overdreven angst voor ongelukken naar aanleiding van enkele incidenten elders. Politieke belangen wonnen het daar van wetenschappelijke logica. Nederland deed daardoor een pas op de plaats met kernenergie.
Zon en wind zullen nu de oplossing moeten bieden, maar als het donker, bewolkt of windstil is leveren zon en wind nagenoeg niets, hoeveel molens en zonnepanelen je ook hebt. De Duitsers zijn thans genoodzaakt om voor een kwart van de energiehuishouding bruinkool in hun centrales te stoken. De Duitsers gebruiken nu weer en nog meer kolen en vooral het nog viezere bruinkool in hun energiecentrales. En voor die bruinkool daar worden die dorpen en bossen voor afgegraven.
Frankrijk bleef voor zijn (goedkope) energieopwekking in hoofdzaak afhankelijk van de atoomcentrales, die daar overigens nog nooit tot volkse onrust of angstgevoelens hebben geleid.
Aardgas en kernenergie zijn uitstekende oplossingen, in de tussentijd naar nieuwe slimme energieopwekking, wat er ook over wordt beweerd. Nederland is succesvol met aardgas sinds de invoering ervan. Het CO2 gehalte en de luchtvervuiling is er merkbaar door verlaagd.
Door aardbevingen met schade in Groningen is ook hier de politieke ratio op gespannen voet geraakt met de wetenschappelijke logica. In Duitsland en België wordt aardgas juist, mede met het oog op het Nederlandse succes, momenteel op grote schaal ingevoerd. ‘Gidsland’ Nederland doet het schone en koolstofarme aardgas juist in de ban. Bij ons is duurzaamheid en veiligheid verknoopt om een politiek probleem op korte termijn op te lossen. Een bizarre gang van zaken maar realiteit.
Er wordt bij ons nu vol ingezet op zon, wind, en het ouderwets verbranden van steenkool en hout. Niet voor het eerst krijgt de politieke mores, al dan niet vermengd met religie, een voorsprong op wetenschap.
De energievoorziening bezien in perspectief
Marcel Meeuw ging nader in op de effectiviteit van de Nederlandse energievoorziening. Windmolens zijn vogel- en vleermuis moordenaars en op zee maakt de bouw ervan het voor bruinvissen onleefbaar. Windmolens leveren bovendien wat energie betreft ten opzichte van gas en steenkool weinig energie en de afgedankte wieken worden op den duur net als zonnepanelen een milieuprobleem.
Zonnepanelen doen het qua energieopbrengst beter dan windenergie, maar nog steeds slechter dan gas en steenkool. Zonnepanelen worden op den duur als uiterst giftig chemische afval een milieuprobleem.
De Tsjechische wetenschapper Vaclav Smil becijferde dat de benodigde ruimte voor windmolens en zonnepanelen er niet is. Dat wordt dus verder polderen – de zee op – om voldoende land te creëren.
De beschikbaarheid van wind- en zonne-energie is afhankelijk van zon en weer en dus veranderlijk. Doelmatige opslag van deze vorm van energie is nog niet uitgevonden. Dus dat wordt bijstoken met ‘ouderwetse’ fossiele brandstoffen om aan de niet aflatende vraag naar energie te voldoend.
Voor dit moment is in alle realiteit aardgas de tweede beste oplossing. Hetgeen België en Duitsland – en het verre Amerika met schaliegas – inmiddels heel goed door hebben. CO2 arme energieopwekking kan nog beter met kernenergie maar daar rust momenteel nog een vloek op. Hopelijk zal deze vloek door voortschrijdend verstand en inzicht en niet in het minst noodzaak snel verdwijnen. Dit terzijde.
Er is ook nog zoiets als handel in emissierechten, maar dat heeft thans alle schijn van kopen van aflaten.
Houtstook volgend milieuprobleem
Je laatste ontmoeting was met Louise Wielewaal. Een gedenkwaardige ontmoeting doordat de problematiek plotseling een specifiek Purmerends accent kreeg.
Als brandstof in energiecentrales kan ook biomassa worden gebruikt. Biomassa kan in beginsel van alles zijn. Bijvoorbeeld kadavers, huisafval, landbouwafval en hout.
De kaalslag in de bossen die je signaleerde bleek te maken te hebben met het stoken van hout in energiecentrales.
Onder invloed van het klimaatbeleid, gestimuleerd met forse subsidies, gaat het fout nu er planten en bomen voor energieopwekking worden gebruikt. Wel dan niet speciaal gekweekt. Hout is zowat de slechtste ‘fossiele’ brandstof die er bestaat. Het heeft een zeer hoge CO2 en fijnstof uitstoot en de energieopbrengst is veel slechter dan het koolstofarme en schone aardgas en is ook vele malen slechter, wat CO2 en luchtvervuiling betreft, dan steenkool en aardolie. Bovendien zijn planten en bomen uitstekende CO2 ‘vreters’.
Toen Louise Wielwaal hoorde dat er in Purmerend warmte wordt gedistribueerd opgewekt in een houtgestookte biomassacentrale ging ze helemaal los. Jij, Ohoebruno, raakte er door haar razende woorden door geëmotioneerd.
Ter geruststelling, ik las onlangs dat het Planbureau voor de Leefomgeving en de Sociaal Economische Raad onderzoek gaan doen naar de voor- en nadelen van biomassa voor het klimaat. De verwachte uitkomst volgens ter zake deskundigen zal zijn dat het verbranden van afval niet bezwaarlijk is. Het gebruik van planten, dieren en bomen voor ‘groene’ brandstof zal waarschijnlijk de toets der kritiek niet kunnen doorstaan. Met alle gevolgen voor de dan bestaande en de verdere plannen met houtgestookte biomassacentrales. Het komt dus binnenkort vanzelf goed”
Terug naar Roemenië
Ohoebruno heeft me geen enkele keer onderbroken tijdens mijn relaas. De uil schraapt zijn keel en zegt: “wel Meander je hebt wel zo nauwkeurig een keurige bijgekleurde samenvatting gegeven van wat ik allemaal heb uitgevist. Ik hou het verder wel voor gezien. Ik ga terug naar Roemenië.
Het is me ondertussen wel duidelijk dat hoe hoger de levensstandaard van een volk des te groten de klimaatperikelen. Daar hebben we in Roemenië helemaal geen last van.
Mijn grote vriend daar – oppasser Wladislaus Dragwla – zal blij zijn mij weer te zien.
Ik kom over een paar jaar wel weer eens kijken. Jullie stevenen als ik het goed begrijp af op een muizen- en rattenplaag. Nu, ik en mijn uilenvriendjes komen jullie dan graag helpen om er verlost van te worden. Een ding moet ik jullie wel nageven de lucht is hier sinds eeuwen niet zo schoon geweest. Van luchtvervuiling is nog weinig te merken. Hopelijk weten jullie het nog beter te maken.
Doe vooral mijnheer Mario de groeten, hij is altijd welkom in Roemenië. Nou tabe dan, tot over zo’n zes jaartjes.”
Na deze plechtig uitgesproken woorden ten afscheid een ferme vleugelzwaai. Na nog even snel een muisje te hebben verorberd, sloeg Ohoebruno zijn vleugels uit en vloog statig de lucht in. Na nog een rondje boven mijn huis zette hij koers naar het zuid-oosten.
Tekening Van Wankeren