HomeNieuwsColumnSchijnzelfstandigen

Schijnzelfstandigen

Als zelfstandig adviseur en kleine ondernemer heb ik een door de belastingdienst verstrekte VAR-DGA. Dat is een verklaring dat ik geen schijnzelfstandige ben maar een bona fide ondernemer. Freelancers c.q. eenmansbedrijven dienen een zogenoemde VAR-WUO te hebben, dit papier geeft verstandige werkgevers en freelancers (in het algemeen) de verzekering ook goed bezig te zijn. Pardon je mag juist niet spreken van werkgevers maar van opdrachtgevers! Maar hierover verderop meer duidelijkheid.

Opdrachtgevers vragen naar het bezit van de VAR om niet het risico te lopen met een schijnzelfstandige zaken te doen en daarvoor – bij controle- gestraft te worden door de belastingdienst.
Een schijnzelfstandig is iemand die zich voordoet als ondernemer, maar deze is goedbeschouwd volgens de wet eigenlijk een werknemer. Persoon doet hetzelfde als medewerkers in dienst van de opdrachtgever onder dezelfde gezagsverhouding met een vast loon, kortom loopt geen echt ondernemersrisico. Dat is gemakkelijker gezegd dan gecontroleerd, maar ook daarover verderop meer.Probleem schijnzelfstandigen
De daadwerkelijke praktische controle op schijnzelfstandigheid dus of de VAR-WUO of VAR-DGA terecht is verstrekt, vindt achteraf (na verstrekking dus van het begeerde papiertje) plaats door de belastingdienst. Althans dat is de theorie!
Met mij zijn er inmiddels ca. 1 miljoen zelfstandige (kleine) ondernemers en freelancers waarvan een kleine 600.000 een VAR-WUO of DGA voor een jaar hebben. Deze moeten jaarlijks worden verstrekt en gecontroleerd. Ondoenlijk dus dat controleren juist omdat het verstrekken van de VAR’s ook nog eens een bij de belastingdienst ongelofelijk vlekkeloos autonoom geautomatiseerd proces is. Geen grapje, echt waar.

Het gevolg is dat schijnzelfstandigen werk hebben en tegelijkertijd in het betalingsverkeer profiteren van freelancer-/kleine ondernemersprivileges door het niet hoeven te betalen van sociale premies (WW, WIA, pensioen) en het verkrijgen van zelfstandigenaftrek voor de belasting.
Ook de opdrachtgever/werkgever profiteert van het werken met freelancers en kleine ondernemers, maar dat lijkt me een open deur. Hier zit het voordeel vooral in het flexibel en relatief goedkoop kunnen inhuren van extra werkkrachten. Een economische noodzaak waar we in het moderne ondernemerschap niet meer omheen kunnen, ook al zijn er politici die denken de factor arbeid terug te kunnen regelen naar de naoorlogse situatie.

Economische realiteit
De flexwet en soortgelijke regels die voorstanders en tegenstanders kennen, het is maar net welke pet je op hebt, maken de inzet van flexibele arbeidskrachten steeds meer tot een politiek gekleurde crime. Tussen politieke voorkeur en de opdrachtgevers/werkgevers speelt zich een kat en muisspelletje af, binnen de economische realiteit naar de vraag om flexibiliteit in de arbeid, dat zeer interessant is. De regelzucht van wisselende ambitieuze politici om de in hun ogen onwenselijke gaatjes te dichten kent daarbij geen einde. Vanuit de werkgevers worden tegelijkertijd voortdurend nieuwe trucs bedacht om nieuwe gaten in de wetgeving te ontdekken en te exploiteren.

Om het verhaal niet langer en ingewikkelder te maken, schijnzelfstandigheid gaat daardoor op termijn grote financiële en maatschappelijke problemen opleveren o.a. op het gebied van belastinginkomsten, sociale fondsen, pensioenverzekeringen.

Nieuwe regels voor oude zaken
Dat VAR gedoe gaat met ingang van 1 mei veranderen. Het geautomatiseerd VAR verstrekkingsproces wordt stilgezet. Opdrachtgevers/werkgevers en opdrachtnemers zullen vanaf dan een overeenkomst van opdracht dienen af te sluiten. De directe verantwoordelijkheid en controle op het ondernemerschap en het voorkomen van het werken met schijnzelfstandigen komt bij de opdrachtgever/werkgever te liggen.
Handige jongens zien hier een nieuw gat in de markt door ontstaan. Hierover verderop meer.Er zijn zeker geen 600.000 opdrachtgevers/werknemers dus ook de controle door de belastingdienst of dit opdrachtgever-opdrachtnemer proces koosjer plaatsvindt wordt naar men denkt behapbaarder.
De opdrachtgever/werkgever is wel degene die de klappen krijgt als er een fout wordt gemaakt en de belastingdienst bij controle tot de conclusie komt dat er toch sprake is van schijnzelfstandigheid.

De belastingdienst maakt er reclame voor dat het de opdrachtgevers/werkgevers, kleine ondernemers en freelancers met modelovereenkomsten faciliteert om samen efficiënt aan het werk te kunnen. Dat is helaas maar één zijde van de medaille.
Effectief dient ook door de opdrachtgever/werkgever gecontroleerd te worden of niet wordt gewerkt met een schijnzelfstandige. De criteria die door de belastingdienst zijn gesteld om de opdrachtgever/werkgever daarbij te helpen, om te beoordelen wel dan niet met een schijnzelfstandige te maken te hebben, zijn evenwel zodanig dat ze geen eensluidende zwart/wit uitslag opleveren. Het is dus geregeld giswerk voor de opdrachtgever/werkgever of deze goed bezig is. Risicomijdend gedrag met alle economische nadelen van dien zal de voorkeur krijgen, let op mijn woorden.

Nieuw verdienmodel
En kijk daar komt weer een nieuwe verdienmodel voor mij als kleine zelfstandige en echte ondernemer om de hoek kijken. Omdat het hele VAR verstrekkingen proces al lange tijd een farce is zal er in-den-beginne veel gecorrigeerd dienen te worden op de werkvloer. Daar zitten opdrachtgevers/werkgevers niet op te wachten. Saneerders van buiten die het vuile werk opknappen en hulpkrachten die de weg weten in de bureaucratische gang van zaken en vooral de sluipwegen zijn meer dan welkom.

Met hulp van nu voor 23 maanden (ter ontwijking van transitievergoeding)op de loonlijst geplaatste slimme neefjes en nichtjes heb ik een HRM bureau opgericht dat handelt in tussenovereenkomsten. Ik neem -tegen tarief- de opdrachtgever/werkgever al het werk en risico uit handen. Emotieloos maakt mijn bureau een einde aan het werken met schijnzelfstandigen die met een onterecht verkregen VAR staan te zwaaien en deze nu willen inwisselen voor een overeenkomst. Op dezelfde manier sluit mijn bureau (tussen)overeenkomsten met de kleine opdrachtnemers die qua ondernemerscriteria zeker voor 80% aansluiten of aansluitend zijn gemaakt. Goede informele contacten met de belastingdienst doet de rest.De uiteindelijke opdrachtgever/werkgever loopt geen risico meer en heeft niet de emotie afscheid te moeten nemen van voormalige ‘bevriende’ schijnzelfstandigen. Daar verdient mijn onderneming een lieve duit aan en door het nu zelf tijdelijk in dienst nemen van de neefjes en nichten versterk ik ook de arbeidsmarkt (!).

Tja, dat de werkloosheid zal toenemen onder de schijnzelfstandigen die tot dan nog een centje verdienden. Maar dat is dan weer voer voor ambitieuze politici. Ik verheug me nu al op de nieuwe theoretische regels die uit Den Haag op ons zullen neerdalen.

Column artikelen