HomeNieuwsColumnDe meanderende N2  (Stikstof)  en CO2  (Koolstofdioxide) in de natuur

De meanderende N2  (Stikstof)  en CO2  (Koolstofdioxide) in de natuur

Natuurlijk landschap?


Stikstof is van vitaal belang, net als zuurstof, water of koolstof. Zonder stikstof (N2 ) zouden er geen cellen zijn, geen leven. Om te kunnen groeien en in leven te blijven, hebben alle planten ook koolstofdioxide (CO2) nodig.  Beide stoffen hebben we momenteel in overvloed. Reden voor veel paniek. Is dat nodig?

Veel CO2 niet nieuw
Meer CO2 in de atmosfeer is niet nieuw. Het klopt dat thans de concentratie CO2 in de atmosfeer hoger is dan de afgelopen honderdduizenden jaren. De aarde bestaat echter enige miljarden jaren langer.
Zo’n 200 miljoen jaren geleden was de CO2 concentratie nog veel hoger en tierden er een veelheid van dieren –dinosauriërs- en planten welig bij. Was dit de met CO2    verzadigde oorspronkelijke natuur?
Een grote meteorietinslag was er in het verre verleden de oorzaak van dat aan dat welig tieren van dieren en planten een einde werd gemaakt, tegelijkertijd startte een nieuwe flora en fauna. Ook de beslissende factor verscheen ten tonele: de mens.
Terzijde. Opmerkelijk gegeven is dat uit satellietmetingen blijkt dat thans wereldwijd het gemiddelde bladerdek toeneemt. De voornaamste oorzaak is, zoals wetenschappelijk en historisch verklaarbaar, dat planten beter groeien door de toename in de atmosfeer van CO2.
In de vorige column ging ik hier al op in. In deze bijdrage meer over de stikstof perikelen.

Stikstof
Van zichzelf is stikstof niet schadelijk voor mens en milieu. Ongeveer 78% van alle lucht bestaat uit stikstof en juist mede daarom leven we nog. Het zijn de stikstof verbindingen die kwaad kunnen doen. Dit zijn stikstofoxiden (NOx ), een verbinding van stikstof en zuurstof) en ammoniak (NH3 ), een verbinding van stikstof en waterstof. De veroorzakers zijn het teveel aan uitstoot van uitlaatgassen van verkeer, industriële activiteiten en veehouderij.

Alle aandacht richt zich momenteel op de veehouderij en de landbouw om een afgedwongen terug naar de natuur beweging in te kunnen zetten. Is dat realistisch? De feiten die worden gebruikt zwalken of zoals dat zo mooi heet ‘meanderen’.

Zo waarschuwde Het Planbureau kortelings dat als de overheid zich zou blijven blindstaren op de kritische depositiewaarden, er in de toekomst alleen nog vee- en landbouw mogelijk in afgesloten kassen en gesloten stallen.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) wees erop dat de landbouw in Nederland in sommige streken als Noord-Brabant en Gelderland volledig zou moeten verdwijnen als de volgens de KDW meetmethode stikstofdoelstellingen moeten worden behaald. Het PBL stelt dat in plaats van het hanteren van het rekenmodel KDW de overheid er beter aan zou doen om bij de beoordeling van natuur doelstellingen breder te kijken. Waterkwaliteit, natuurbeheer en het koppelen van versnipperde natuurgebieden zijn van minstens even groot belang. Het verbeteren van de kwaliteit van de natuur zou leidend moeten zijn in plaats van het met alle geweld halen van de KDW.

Vrijwel ongemerkt heeft de Tweede Kamer onlangs een motie aangenomen om niet langer op de KDW te sturen, maar op de algehele kwaliteit van de natuur. Hoor je niets over in de maatschappelijke discussie.

Overigens zijn er merkbaar verbeteringen zichtbaar. Deze raken ondergesneeuwd in het mediageweld dat er voornamelijk over gaat of je voor of tegen de boeren bent.

Zo is de uitstoot door de landbouw, industrie en verkeer is sinds 1990 fors afgenomen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek zegt daarover: ‘Vooral het ‘verlies’ van stikstof naar de lucht en het stikstofoverschot zijn sinds 1990 flink gedaald. Deze dalingen hangen samen met een aantal aanscherpingen van de mestregelgeving, met als doel onder meer het verlagen van het stikstofoverschot.’

Recentelijk was er een bericht van het CBS dat de uitscheiding van stikstof en fosfaat in dierlijke mest in ieder geval sinds 2015 lager is dan het stikstofplafond dat de Europese Unie heeft vastgesteld voor de Nederlandse veestapel.

Onze boeren doen dus hun stinkende best ook al wordt als tegendeel lukraak van alles beweerd.

En herstelt de Nederlandse natuur zich?
De eerste vraag daarbij is wat is de Nederlandse natuur? Die van miljoenen jaren terug? Die van voordat de mens ten tonele verscheen of wat wij vinden?

Ik pak het verhaal op sinds de mens al handelend en denkend de Nederlandse natuur naar zijn hand heeft gezet. En daarmee is de mens tot op dag van vandaag doende. Dit is zichtbaar door bijvoorbeeld het omhakken van bomen en ruimen van struweel voor huishoudelijk en industrieel gebruik. Gaandeweg is de Nederlandse natuur een (soms verwilderd) parklandschap geworden. Het wordt wel aangeduid met de term cultuurlandschap.

De eeuwen geleden door menselijk handelen ontstane ‘mooie en pittoreske’ zandverstuivingen en heidevlakten worden thans gekoesterd. Door de toenemende verstedelijking, landbouw en industriële ontwikkelingen ontstonden er weggekapte stukken ‘natuurlijke’ landschappen die nu bijvoorbeeld als heide vlakten en zandverstuivingen het Natura200 predicaat hebben gekregen. Tja, het kan verkeren.
Vuilnishopen en afval van kolendelving zijn geboetseerd tot ‘natuurlijke’ heuvels. Ik noem de Vam-berg (luisterrijk ook wel Col du Vam genoemd) en de Whilhelminaberg. Is dit alles natuurlijk landschap?

Volgende column voordelen en nadelen stikstof. Is het glas halfvol of halfleeg?

 

Column artikelen