De huidige winter doet me denken aan die van1953 naar 1954. Ik herinner me die warme 1953 en die koudere 1954 nog goed. Kranten in de kieren van de ramen. Dat komt waarschijnlijk ook door het déjàvu dat deze winter me bezorgt.
De winter in 1953-1954
In de winter 1953-54 waren de maanden november en december warmer dan normaal.
Op 4 december werden op verschillende plaatsen in ons land temperaturen gemeten als nooit tevoren. Als hoogste temperatuur werd 17,8°C gemeten. Daarentegen was de gemiddelde temperatuur van januari en februari lager dan normaal.
Op 6 januari werd al laagste temperatuur -14,3° C gemeten: de allerlaagste temperatuur die werd gemeten was op 1 februari – 15,9° C. De tiende Elfstedentocht werd op 4 februari 1954 gereden, Jeen van den Berg was de winnaar. Na 7 februari veranderde het weer naar een normaal zeeklimaat.
In maart werd het een stuk zachter en was het praktisch normaal was te noemen. De winter bedroeg in De Bilt 46 vorstdagen (min. temperatuur onder 0 graden), 16 ijsdagen (max. temperatuur onder 0 graden) en 11 zeer koude dagen (min. temperatuur onder -10 graden).
De daaropvolgende zomer
Een natte zomer in 1954 volgde, er viel 328 mm die deze zomer in de top tien bracht van de natste zomers sinds 1901. De temperaturen waren ook toen al niet om naar huis te schrijven. In De Bilt was de gemiddelde etmaaltemperatuur 15,1° C (huidige norm is 17,0 graden). Daarnaast was het dus ook nog een sombere zomer met afgerond naar boven 452 uren zonneschijn (huidige norm is 588 uren) sinds 1901.
Van de drie zomermaanden waren juli en augustus 1954 het wisselvalligst en koelst met bovendien te weinig zonneschijn: in juli 138 uren. Augustus had totaal 135 uren zon. Opnieuw in beide gevallen in de top tien van koelste en somberste zomers sinds 1901.
Er staat ons dus nog wat te wachten aan somberheid. Je hoorde toen opmerkelijk genoeg niemand over broeikaseffect of klimaatverandering. Ja veel later in de 90er jaren legde men een mogelijk verband tussen de watersnoodramp in 1953 en mogelijke klimaatverandering. Het zou echter eveneens aan de verwaarloosde kustbescherming gelegen kunnen hebben, maar dit terzijde.
Mensen namen het weer toen zoals het kwam en stookten de kolenkachel dan weer wat hoger dan weer wat lager. Een eigen weerindustrie bestond nog niet met de rgenboog codes van heden ten dage. Het KNMI was nog een beheerste instantie, de norm en de maat werden daar bepaald en daar deden we het mee. Nieuwslezers brachten de weerboodschap goed articulerend op een rustige wijze. De TV bestond toen nog niet echt dus de nieuwsboodschap kwam bij de familie Meander tot ons via de radio.
Allerlei zaken speelden net als nu
Er was natuurlijk van alles al aan de hand. De alom aanwezige kolenkachels braakten kwalijke dampen uit die zich vermengde met de mist tot een ondoorzichtelijk gordijn. Bovengrondse kernproeven ten oosten en westen van ons land besmeurden de atmosfeer. Naar later bleek is menige western in Amerika in besmet gebied opgenomen waardoor bekende cowboys als John Wayne later door kanker geveld het loodje legden.
De 50-er jaren (1946, tot 1959) laten vestigingsoverschotten zien door omvangrijke repatriëringsgolven van vluchtelingen uit Nederlands-Indië (later Indonesië).
De mode en vormgeving van nu grijpt terug op die van de 50er jaren. Retro mode en Vintage-kleding gecombineerd met retro vormgeving in gebruiksapparatuur (radio’s, platenspelers bijv.) viert een comeback. In een moderne tijd, waarin alles steeds sneller gaat en technische snufjes van vandaag, morgen weer achterhaald zijn, ontstaat een verlangen naar de ‘goede oude tijd’, naar het bekende en vertrouwde. Een nostalgische noot in deze snelle, moderne tijden.
In de jaren vijftig waren vooral de materiële veranderingen zichtbaar, maar onder de oppervlakte voelde men dat er een andere tijd zou aanbreken. De verzuiling begint dan aan een aftocht. De laatste fase – het loslaten van de traditionele politieke stromingen- is een proces dat nu plaatsvindt. Nieuwe machthebbers bezetten de vrijgekomen zetels om vervolgens de eeuwenlange zich herhalende geschiedenis op eigen wijze voort te zetten.
Alles moet veranderen opdat het hetzelfde blijft’, luidt de beroemde overpeinzing uit de Italiaanse roman De tijgerkat van Giuseppe Tomasi di Lampedusa. Kijk naar het weer van 1953 en nu.