Hoera, de Rembrandtjes zijn gered. Eendrachtig hebben Nederland en Frankrijk miljardair Éric de Rothschild van zijn overtollige kunst afgeholpen.
In mijn vorige column schreef ik hier al enigszins cynisch over. Via een verhaaltje met een complottheorie waarin Alexander en Wim de hoofdrollen vertolkten werd de gang van zaken rond de verwerving van het geld voor deze schilderijen geschetst. Aan het slot repte ik al over mijn twijfels over de werkelijke afloop.
Twee schilderijen
Toen leek het nog om de mogelijke aankoop van de twee schilderijen te gaan die samen naar Nederland terug zouden komen voor het in miljardairskringen schamele bedrag van 160 miljoen euro. 80 miljoen daarvan werd via Mauritshuisjespolitiek door de fractievoorzitters toegezegd, 80 miljoen euro zou door fondsenwerving door het Rijksmuseum bijeen worden gebracht. Een buitenkansje en belangrijk voor ons nationale bewustzijn zo werd erbij betoogd. Sommige fractievoorzitters konden hun tranen van ontroering er nauwelijks bij bedwingen.
Schelmenroman
Naar nu blijkt is de werkelijk gang van zaken rond de aankoop nog veel spectaculairder verlopen dan ik kon bedenken. In deze politieke schelmenroman blijkt ook minister Jet Bussemaker van Cultuur een hoofdrol te hebben gespeeld. Terwijl Alexander en Wim de problematiek in Wageningen bespraken en Alexander een scenario opzette om de Tweede Kamer in het Mauritshuis, functionerend als nepparlement, 80 miljoen te laten fourneren voor de aankoop van de doeken, sloeg honderden kilometers verderop minister Jet Bussemaker haar slag. Dat deed ze in het diepste geheim. Ook het echte parlement mocht toen absoluut niet weten dat ze met de miljoenen van de belastingbetaler koopjes deed.
Europees belang
Samen met haar Franse collega stuurde ze een brief aan Éric de Rothschild. Daarin lieten ze weten dat zij de handen als Franse en Nederlandse natie ineen wilden slaan om de doeken voor het Europese vaste land te behouden. Speelden op het andere toneel Nationalistische gevoelens in zowel Frankrijk als Nederland de boventoon om de Staatse geldbuidel te trekken, voor beide ministers is het Europese ‘nationale’ belang het hoogste goed waarnaar zij streven. De bijzondere huwelijksportretten worden en blijven altijd samen zichtbaar in het Europese publieke domein, afwisselend in twee van de meest gerenommeerde en drukbezochte musea van Europa, het Rijksmuseum en het Louvre”, schrijft thans de trotse bewindsvrouw.
Ontknoping
De ontknoping van deze schelmenroman kwam op dinsdag 29 september. Daar was het minister Jet Bussemaker die haar geheime deal met de Fransen gehaast onthulde. De Eerste en Tweede Kamer waren te onthutst om de deal, zoals zij hem via het Mauritshuisjesoverleg wisten, tegen te houden.
Alexander en Wim (op de tribune) keken elkaar op afstand verbaasd aan, hoewel een lachje wel om hun mondhoeken speelde. Samen zullen ze het geheim koesteren of ze nu wel of niet van de deal van de minister wisten en instrumenten waren in het masseren van kamerleden..
Rijksmuseum betaald, toch?
Natuurlijk is er wel een domper op de gespeelde feestvreugde. Minister Jeroen Dijsselbloem die als echte zuinige nazaat van Willem Drees toch al zat te tandenknarsen over al dat gestrooi met miljoenen zag zijn kans.
Ondubbelzinnig liet hij weten dat het kabinet niet het volle pond zal betalen. “Waarom zou de overheid het alleen moeten financieren?”, merkte hij fijntjes op. De oorspronkelijke factuur van het kabinet aan het Rijksmuseum (dat bulkt van het geld en heeft dus eigenlijk de eerste 10 jaar geen subsidie nodig) ligt nog klaar. Het museum belooft immers een eigen bijdrage van ook 80 miljoen. Als het aan Jeroen ligt krijgt Wim dus alsnog deze rekening en heb ik niets meer aan te merken want dan kost deze aankoop de Nederlandse belastingbetaler geen cent.
Met verwondering neem ik nog wel steeds waar dat Éric de Rothschild voor zijn tweedehandsje 150 miljoen euro vraagt en er 160 miljoen bijeen wordt geschraapt. Waar die 10 miljoen toch blijven? Zijn dat wellicht de massagekosten?
Heen en weer
Het verhaal kent een topfinale. Minister-president Mark Rutte heeft al een dag na de bekendmaking van de tandemkoop tijdens de VN-top in de Verenigde Staten met de Franse president François Hollande afgesproken dat de portretten eerst in het Rijksmuseum tentoongesteld zullen worden. Daarna zullen ze beurtelings in het Rijks en het Louvre te zien zijn. Het worden dus reisdoeken: op en neer en heen en weer.
Wie wel eens van transporten van dergelijke kwetsbare doeken kennis heeft genomen weet dat dit geen wassen neus is. Bijzonder complex en ook heel erg kostbaar. De Vereniging Rembrandt heeft dan ook al het hoofd erover geschud en de aanvankelijke gift van 5 miljoen euro ingetrokken.
Oplossing
Er zullen vast goede en niet van echt te onderscheiden kopieën zijn van beide schilderijen. Van de Nachtwacht bestaan ook een tiental niet van echt te onderscheiden exemplaren, die worden af en toe gewisseld en je hoort er niemand over. Trouwens het echte is zo vaak overgeschilderd dat de hand van Rembrandt er nauwelijks nog in te ontdekken is. Iets soortgelijks qua kopieën speelt met de Mona Lisa (Da Vinci) en met de Pietà (Michelangelo). Kopieën laten zien, dat is de oplossing voor het transportprobleem. Let op mijn woorden.