HomeNieuwsColumnVan Sinterklaas naar Vadertje Tijd

Van Sinterklaas naar Vadertje Tijd

Kerstman
Foto Stadspartij-BPP


Na Sinterklaas even niemandsland en dan is het de tijd voor de Kerstman, snel gevolgd door de bijna vergeten Vadertje Tijd, die dat overigens koud laat en onverstoorbaar doortikt.

Sinterklaas het sprookje en tegelijkertijd toneelstukje voor ouders. Kinderen vanaf 7 jaar weten het bijna zeker maar twijfelen zichtbaar voor de zekerheid aan het bestaan van de goedheiligman. Je weet maar nooit of je cadeautjes van meespelen afhangen. Is er dan nog een zusje of broertje van 4 jaar dan wordt het spel maar meegespeeld. Kleindochter van 7 in huize Meander liet zich ontvallen dat opa en tante toch wel erg goed wisten te voorspellen voor wie de nog ingepakte cadeautjes waren. Kleindochter van 4 dartelde blij in de rondte met een Paw Patrol speeltje en maalde er niet om.

En of er niets was gebeurd werd door de laatste later onder de kerstboom braaf een schoen met een wortel erin gezet. Duidelijk is haar dat de Kerstman familie is van Sinterklaas en Coca Cola en er dezelfde fratsen op na houdt. De Kerstman behelpt zich gelukkig zonder een zwarte of roetveeg figuur dus die discussie voor ouderen bederft het kinderfeest niet.

Merk het verschil op tussen de namen Sinterklaas en het Amerikaanse Santa Claus voor Kerstman. Die naam is direct namelijk terug te voeren op de Nederlandse naam Sinterklaas.

Amerikanen hadden snel door dat in hun contreien Santa Claus het beter zou doen dan die ouwe Sinterklaas. Met name Coca-Cola zag er brood in en kaapte onze sprookjesfiguur om het consumentisme in de donkere dagen flink aan te jagen. De Kerstman is dan ook bij uitstek een figuur die niet alleen voor kinderen is verzonnen maar juist ook voor ouderen.
Snuisterijen en dure cadeaus worden gewisseld. Een ouderwets winkeliersfeest noemde mijn vader dit met onverholen cynisme. Maar hij was dan ook nog een ouderwetse anarchistische vertegenwoordiger uit de school van Domela Nieuwenhuis. Een heilige die volgens mijn vader wel echt had bestaan, maar ik dwaal af.

Het kerstfeest voert met een flinke scheut historie terug op de Oude Germanen en hun heiligdom – de monumentale eik- ten tijde van de midwinterviering. De Oude Germanen versierend de monumentale eik met reflecterende en lichtgevend elementen. De dag wisselde nog wel eens van datum, net zoals het de Druïden beliefden.
Dat men uiteindelijke  eind december koos voor het feest had te maken met het gegeven dat deze dag samenviel met de heidense feesten die plaatsvonden omstreeks de tijd van het wintersolstitium, wanneer de dagen beginnen te lengen, om de ’wedergeboorte van de zon’ te vieren. Voortschrijdend inzicht zouden we dat nu noemen.

En plotseling was daar het Christelijke Kerstverhaal en feest

Bij de niet geheel geweldloze wisseling van de Germaanse religie naar het Christendom werd de wereld deelgenoot van de heugelijke geboorte van Jezus, toevallig of niet ook eind december, de 25e om precies te zijn.

Maar waarom die 25 december?

Uit wereldlijke bronnen komen we te weten waarom 25 december werd gekozen als de datum om Zijn geboorte te vieren. The Encyclopedia Americana vertelt daarover:
“Honderden jaren na Jezus’ dood werd 25 december gekozen als de datum van zijn geboorte.”

Gekozen? Hoezo?

Opnieuw biedt De Katholieke Encyclopaedie het antwoord. “Kerstmis werd in Rome bewust op deze dag geplaatst ter verchristelijking van het heidense feest van de geboorte der ’Onoverwinnelijke Zon’ op de zonnestilstand.”
Het is goed om daar bij verlichte kerstboom met daaronder de kerststal even in zichzelf filosoferend bij stil te staan.

Is in historische perspectief de kersttijd een toevallige en opmerkelijk door de eeuwen heen opgebouwde stapeling van Germaans zonne-lichtfeest, oud Germaanse rituelen, en uiteindelijke de geboorte van het Christuskind? Verder verlucht met Sinterklaas en Santa Claus/Kerstman?
Een mengeling van religie en mensenwerk? Het nog ontwikkelende mensenbrein kan dit nog niet echt bevatten laat staan verklaren.

En dan is ook nog Vadertje Tijd

Je zou het bijna vergeten maar aan het einde het begin van een jaar staat. Vadertje Tijd. Vadertje Tijd is in feestelijk opzicht een bescheiden figuur die maar een heel kort aards bestaan kent.
Toch heeft Vadertje tijd de potentie om er meer van te maken.

In de begineeuwen van onze jaartelling verwelkomden De Saksen Koning Vorst/Winter of Vadertje Tijd door een verklede figuur hem te laten vertegenwoordigen door het dragen van een mooie hoed of kroon en dit versierde exemplaar feestelijk uit te nodigen bij het haardvuur. Ze geloofden dat de winter als een persoon of Godheid te verwelkomen, deze dan minder koud, streng en hard zou zijn. Daar moet nu in tijden van energieschaarste toch nieuwe feestenergie in schuilen. Maar dit terzijde.

In de loop der eeuwen heeft men Vadertje Tijd op uiteenlopende manieren gestalte gegeven en voorzien van allerlei symbolen en gereedschappen. Inmiddels zijn de zeis en een zandloper de ‘koninklijke atributen’ die zijn waardigheid kenmerken.

Vadertje Tijd geeft zeker in de donkere dagen na kerst een stabiliteit en voorspelbaarheid. Dit door de vaste cyclus van uren, dagen, maanden, jaren in het leven van mensen te bepalen en ook het besef dat elke dag maar 24 uur heeft. Als klap op de vuurpijl maait hij met één haal van zijn zeis het oude jaar weg en luidt hij het nieuwe jaar in. Begeleidt door een orkest van sterren, bliksemslagen en gedonder. Heden ten dage door schitterend vuurwerk verbeeld.

Tja, de tijd wie heeft bepaalt hoe laat het is?

Vermeldenswaard is nog dat bij de Romeinen het nieuwe jaar vooreerst op 1 maart begon, totdat Julius Caesar in 44 v.Chr. de Juliaanse kalender invoerde. Vanaf die tijd was Nieuwjaar op 1 januari. De Romeinen offerden sindsdien op die dag aan de god Janus (waarnaar januari is genoemd) om hem mild te stemmen voor het aankomende jaar. Lijkt nu allemaal historie. Maar Vadertje Tijd met zijn sterf en geboorte datum op 1 januari was wel zijn uitvinding.

Voor de laatste dagen van dit jaar wens ik u een gezellige tijd en voor de komende 365 dagen veel geluk, gezondheid en mogen we de vrede op ons continent maar snel terugvinden.

Column artikelen