En opeens zit ik er middenin. Een vriendje op het ministerie heeft mij gevraagd een beleidstuk over Zwarte Piet 2.0 te schrijven. Hij herinnerde me nog van een vergelijkbaar even succesvol binnenskamers optreden uit de jaren 80 van de vorige eeuw.
Toen dreigde het Sinterklaasfeest helemaal te worden weggedrukt door de Kerstman. Velen hielden er toen rekening mee dat het Sinterklaasfeest zijn langste tijd had gehad.
Het advies van mij toen was duidelijk. De Kerstman had goed door dat de samenleving eind 80-er jaren van de vorige eeuw een heel andere koers had ingeslagen. Die van de massamedia en de alom aanwezige marketing; dure cadeaus en een uitstekende balans tussen kinderfeest en een feest voor volwassenen. Terwijl het Sinterklaasfeest toen stuntelde met zelfgemaakte suprises voor kinderen en kinderlijke marketing en de media het toneelstukje niet meespeelden. Het feest had door futloosheid, gebrek aan vitaliteit en toekomstgerichtheid zijn aantrekkelijkheid bijna verloren. Spanning en harmonie waren aan het verdwijnen zo noemen wij dat in adviesland.
Er is de wet van Jan Schenkman, die stelt dat wanneer een ontwikkeling is vastgelopen men een stap terug moet doen. In dit geval terug naar de klassieke waarden van het sinterklaasverhaal een verhaal waarbij tegelijkertijd sprake is van gezonde spanning en harmonie met de samenleving.
Jan Schenkman blies op deze manier het Sinterklaasfeest in 1850 nieuw leven in. Hij gaf het Sinterklaasfeest voor het eerst een samenhangend verhaal in prentenboek weergegeven. In zijn boekje Sint Nikolaas en zijn knecht (Amsterdam, 1850 en herdrukken tot in 1907) verwerkte hij bekende elementen als het paard, het rijden over de daken, het schenken van cadeaus (óf een roe) via de schoorsteen en Sints komst uit Spanje. Hij voerde echter ook nieuwe elementen in: de stoomboot waarmee Sint-Nicolaas in Amsterdam aankomt en de zwarte page (naar voorbeeld van de Moor) – waar vervolgens de figuur van Zwarte Piet uit is ontstaan – als hulp van de Sint.
Mijn stille advies toen in de 80er jaren aan mijn vriendje op het ministerie was om het verhaal beter in de markt te zetten met moderne marketing en een betere balans tussen een kinderfeest en een evenement voor volwassenen.
Na dit advies kwam plotseling het Sinterklaasjournaal in beeld en begon mijnheer Aart met de statige intocht van Sinterklaas als ware het een buitenlands staatshoofd, met volle ondersteuning door de media. Het succesvol terugwinnen van het verloren terrein op de Kerstman werd een feit.
Natuurlijk ben ik nu gevleid door het verzoek om opnieuw een zo belangrijk beleidsstuk te mogen maken. Een verzoek die mij zeker ook in he advieswereldje geen windeieren zal leggen. Maar dit terzijde.
Opnieuw wordt het een zoektocht om te zorgen dat er wederom sprak is van een gelukte spanning en harmonie met de samenleving. Daarbij zijn vier basisprincipes van belang. Dat zijn het totaalbeeld (de compositie) ,de vorm, de tonen (de liederen) en de kleur. Ontbreekt de kwaliteit in één van die aspecten dan is het qualitate qua geen goed samenhang ding.
Mijn tussenadvies is er inmiddels en met voldoening zie ik dat het met ferve al wordt opgepakt. De sinterklaasliedjes zijn al vernieuwd. Het wachten is nu dat ook de stoomboot (milieuvervuiling) door een ouderwets geroeide galei wordt vervangen. Een boot die ook beter in het historsche beeld van de Sint past.
Mijn advies m.b.t. Zwarte Piet zit meer in de richting van een echte lakei van Sinterklaas. De Sint is omstreeks het jaar 280 geboren in Myra dat ergens in de buurt van Antalya in Turkije ligt. Dus waarom zou je die lakei ook geen aan die regio gebonden uiterlijk geven.
Een echte Moor zou dus best wel kunnen. De Moren waren voornamelijk Marokkaanse Berbers en Arabieren. De overdrijving in het zwarte uiterlijk zou je er natuurlijk uit moeten halen. Voorts korte haren en een licht gekleurd gezicht dan zit je in één keer goed. Een beetje het uiterlijk van een moderne Marokkaan heb ik daarbij voor ogen.
Tegelijkertijd voor Sinterklaas een wat meer Turks uiterlijk. Een bisschop met een keurig getrimde zwarte baard, dan heb je een heel goed resultaat. Bovendien is er dan een Sinterklaas -met gevolg en muziek- die de Westerse Christelijke cultuur en die van andere belangrijke culturen in onze samenleving in compositie, vorm, kleur en tonen spanning en harmonie in zich verenigt.