Neef Maarten was afgelopen gemeenteraadsverkiezingen kandidaat voor een raadszetel voor een lokale partij. Zijn lokale kiesgroep heeft flink gewonnen. De partij steeg, net als bij ons de Stadspartij, van 3 naar 8 zetels hetgeen een zetelwinst van 266% is. Neef moet nu aan de bak om zich in het hoogste bestuursorgaan van de gemeente te laten gelden. Toen ik dat tegen hem zei, reageerde hij verwonderd. Hij verkeerde in de veronderstelling dat het college van burgemeester en wethouders het hoogste orgaan is. Hij vroeg meteen om raad en advies hoe zich te gedragen.
De fout om B&W een te prominente plek te geven gebeurt meer, zo liet ik hem weten. Het komt eigenlijk doordat het college iets van professionaliteit uitstraalt, helemaal als het een voltijdsfunctie is. Raadsleden doen in de regel het raadswerk erbij, naast andere bezigheden, waardoor het iets hobbyachtigs en vaak amateuristisch oogt, witte raven onder de raadsleden daargelaten. Onthoud dat goed neef, wethouders moeten doen wat de raad van hen opdraagt of vraagt. Een burgemeester is meer een soort ausputzer die een rol speelt op de niet-begeerde wethouderstaken en bovenal een van hogerhand aan de gemeente opgelegde toezichthouder is die er op toeziet dat het werk van het gemeentebestuur naar beste eer en geweten wordt gedaan.
Vele raadsleden denken ook dat het gemeenteraadswerk ‘hogere politiek’ is en vergaderen zich met het eigen referentiekader en met alle goede bedoelingen ten spijt binnen het stadhuis wezenloos. Zij vergeten ondertussen aan het volk duidelijk te maken waarom zaken worden besloten zoals ze worden besloten. Bovendien komen er nogal eens compromissen tot stand, omdat beslissen mensenwerk is en een democratisch beslissysteem al die botsende referentiekaders nu eenmaal tot compromissen drijft.
Compromissen worden tegenwoordig steeds meer als het breken van beloften van kiesgroepen gezien. Wordt de discussie te ingewikkeld, dan verschuilen velen zich gemakshalve achter het schild van het schijnradicalisme dat volksvertegenwoordigers toch allemaal zakkenvullers en leugenaars zijn. Het zijn niet alleen de schijnradicalen en populisten die dat onbetrouwbare beeld oproepen, maar ook commentatoren en analisten, in 140 tekens op Twitter en in kretologie in allerlei kletspraatjesprogramma’s en op interactieve websites.
In al die vluchtige uitingen wordt geen rekening gehouden met hoe het precies zit en aandacht gegeven aan het maatschappelijk draagvlak. Zo zag ik laatst een debatprogramma op de Purmerendse tv waarin lijsttrekker Mario Hegger de microfoon alleen maar langs zijn mond zag zweven. Hij kreeg niet de ruimte om zijn verhaal te doen. Mario legt de zaak graag helder uit, maar dat duurde de vluchtige debatleider te lang. Gelukkig deed het zijn partij geen kwaad bij de verkiezingen. Hoewel, misschien heeft het ze nog wel enige zetels meer gekost. Dit verschijnsel wordt wel de democratie van de vluchtigheid genoemd. Trendwatchers waarschuwen dat dit het gevaar inhoudt dat de democratie op den duur wordt ingewisseld voor autocratie of zelfs de dictatuur. Maar ik dwaal af.
Een gemeentebestuurder moet zich dus niet te gewichtig wanen. In de kern zorgt het bestuur er gewoon voor dat het in de stad schoon, heel en veilig is en dat wat gebeurt door de burgers wordt begrepen en gewaardeerd. Daarin heeft communicatie een belangrijke rol. Bij ons in Purmerend heet dat tegenwoordig ‘van buiten (het stadhuis) naar binnen (het stadhuis) werken’. En in die hoedanigheid, neef Maarten, speel jij een cruciale rol. Dus zorg er voor dat wat jullie doen goed wordt begrepen door de burgers waarvoor je het doet. Ga niet op de elitaire toer door van tevoren te bepalen alles beter te weten en dat het alleen maar op een poging tot uitleggen aankomt waarom je er zus of zo over besluit. Betrek de burgers bij de besluitneming en neem daar de tijd voor. Je verdient het terug bij de uitvoering van dat besluit. Bedenk ook dat het werk van een raadslid door iedereen mag worden gedaan. Er zijn geen exameneisen op kennis en ervaring. Zo bijzonder ben je dus niet, vandaar ook de in mijn ogen veel te karige vergoeding voor alle extra vrije tijd die je erin gaat steken.
Tja neef, en komen jullie er helemaal niet meer uit, dan zijn er legio adviesbureaus, uiteraard niet allemaal zo goed al het mijne, die jullie kunnen helpen een besluit te laten nemen en uit te voeren dat je vooraf al goeddunkt. Dit volle advies is gratis, zie het als een vriendendienst.