Mata Hari

mathari
De inlichtingendienst AIVD heeft meerdere journalisten geronseld en betaald om te spioneren tijdens de Olympische Spelen in China in 2008. Dat meldt De Telegraaf op vrijdag 15 juni. De groep van zeven sportverslaggevers kreeg een vergoeding van de AIVD om informatie te vergaren tijdens de aanwezigheid in Peking, waar de Spelen werden georganiseerd. Eén weigerde op principiële redenen de vergoeding. De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) is ”geschrokken” van de berichtgeving. ”Dit is heel slecht”, zegt Thomas Bruning, algemeen secretaris van de NVJ.

De desbetreffende journalisten hebben hun collega’s volgens hem ”geen plezier” gedaan. ”Hierdoor komen de geloofwaardigheid en de onafhankelijkheid van de journalistiek onder druk te staan.” Opvallend en pikant is nu ook het persbericht dat de AIVD zich met anderen inzet voor een veilig verloop van de EK-voetballen die thans wordt gespeeld. Ik kijk toch ineens met heel ander ogen naar al die ingevlogen Nederlandse journalisten en al-wat-dies-meer-zij. Geklaagd wordt er over zoveel geldverspilling door media, maar er kunnen net zo goed grotere belangen, die de argeloze burger niet weet, mee gediend worden.

Een hypocriet antwoord overigens van de voorzitter van de NVJ, omdat het voor ingewijden algemeen bekend is dat journalisten, onderzoekers, enquêteurs enz. bronnen voor potentiële structurele en incidentele informanten voor de (vroeger BVD en) nu AIVD kunnen zijn. Ik wantrouw daardoor al decennia deze beroepsgroepen als ze plotseling op mijn weg verschijnen. Analyse van de vragen die me dan wel eens gesteld werden en worden, maken het vertrouwen er niet beter op dat er veranderingen plaatsvinden.

En wie het boek van Roel van Duijn leest waarin een boekje wordt opengedaan over het volgen van het doen en laten van Van Duijn, wordt daar niet vrolijker van. Overigens begrijp ik de verbazing hierover van Van Duijn dan weer niet omdat je weet dat zodra je in het actiewezen je hoofd boven het maaiveld uitsteekt, je deze processen naar je toetrekt. Het staat in elk ‘handboek’ actievoerder als waarschuwing. In dat kader is het interessant om nog eens na te vorsen in hoeverre de stichters, de pioniers en de actievelingen van de Stadspartij zijn en worden geobserveerd.

Illustratief is dat ooit opgemerkt werd dat de bestuurslaag van de toenmalige CPN in zijn nadagen voor een groot deel uit BVD-informanten en agenten bestond. Een verschijnsel dat zich in meer of minder mate ook wel bij andere nog bestaande partijen zal voordoen. Maar dit terzijde.

In de 70-er jaren was er de tv-serie I Spy. Hierin speelden Robert Culp een tennisprofessional die met zijn trainer, gespeeld door Bill Cosby, de hele wereld afreisde om te spelen en… te spioneren. Er zal wel een grond van waarheid in deze tv-serie hebben gezeten, wat meteen de vraag opwerpt of sporters en coaches van nu zich ook voor dergelijke praktijken lenen. Ik denk het eerlijk gezegd van wel.

Effectieve spionage is onzichtbaar. Professionele inlichtingendiensten doen hun uiterste best hun activiteiten en successen te verbergen. Het is dan ook opmerkelijk dat de BVD-agent Prinses Mabel plotseling als hoofdpersoon in een boek van oud-BVD-er Frits Hoekstra verschijnt. Wie de boeken van Tomas Ross leest vallen nog meer de schellen van de ogen. Big Brother -de staat- is overal schreef George Orwell al in zijn boek: 1984.
Spionage wordt wel als het één na oudste beroep ter wereld genoemd. Het oudste beroep en het één na oudste beroep gaan vaak hand in hand. Denk daarbij aan Mata Hari.

Nieuwsgierig ben ik wel naar wat in Purmerend de belangstelling van de AIVD heeft. Worden bijvoorbeeld de Purmerendse politici bij kandidaatstelling in stilte gescreend? Worden partijleidingen gewaarschuwd voor actievelingen die volgens de AIVD een dubieus actieverleden hebben? En door wie worden die partijleidingen geïnformeerd? Dat laatste weet ik eigenlijk wel, over al het andere daar heb ik  zo mijn gedachten over.

Dat er ook in Purmerend lokale journalisten zijn die informatie verzamelen, daar geloof ik eerlijk gezegd niet in. Ik verwacht eerder dat die professionals uit Amsterdam worden ingevlogen… als het nodig wordt geacht.

Column artikelen