De gemeenteraad van Amsterdam heeft besloten dat directeuren van gemeentelijke diensten enkele dagen per jaar op de werkvloer moeten meewerken. Alleen zo komen ze erachter, vindt de Amsterdamse gemeenteraad, wat het betekent om ‘arbeider’ te zijn in zo’n gemeentelijke instelling.
Hoe de directeuren deze arbeidsplicht gaan invullen en voor hoeveel dagen precies, moet nog worden bepaald. In ieder geval wordt het als doelopdracht in de persoonlijke managementdoelen van de directeuren opgenomen. Het belangrijke van die doelen halen is dat de directeur daarmee een behoorlijk bonuspremie kan halen op zijn of haar vaste loon. Dit kan oplopen tot wel 20% van het jaarsalaris. De Balkenende-norm, ongeveer 170.000 euro, komt daarmee voor de directeuren in zicht, sommigen overschrijden die zelfs. Je mag van een directeur overigens verwachten dat hij weet wat op de werkvloer speelt en anders is er wel de ondernemingsraad en de vakbond die hem of haar met beide benen op de werkvloer houdt. Het wordt dus en makkie voor de ‘goede’ directeuren om nu weer wat extra’s te kunnen gaan bijverdienen.
Nu misgun ik het deze Amsterdamse topfunctionarissen allerminst, directeur van een Amsterdamse dienst zijn stel ik namelijk op één lijn met het vak van leeuwentemmer. Wat me wel zorgen baart is de wereldwijde ontdekking dat de managementdoelen en te behalen bonuspremie als de veroorzakers van de kredietcrisis moeten worden gezien. In de bankenwereld was het halen van de bonussen, op welke creatieve korte termijn manier dan ook, belangrijker dan het verankeren van een stabiele bedrijfsvoering. Ze bliezen de zeepbel ten eigen faveure op tot deze vorig jaar barstte. Met andere worden directeuren en hun mede bonussende duvelstoejagers jaagden meer hun enge persoonlijke bonusbelang na dan de levensvatbaarheid van de zaak waarvoor ze stonden.
Ik spreek in de verleden tijd maar wie de media goed volgt leest dat dit beloningssysteem nog steeds floreert. Zelfs onze nu nog rots in de branding Wouter Bos heeft de bonusworst gebruikt om Gerrit Zalm tot een lucratieve verkoop van de nu staatsbank Fortis/ABN-AMRO te bewegen. En uiteraard gaat Amsterdam gewoon door met zijn doelen en bonusbeleid voor directeuren. Misschien gaat er daarom wel zoveel mis in het Amsterdamse de laatste tijd bedenk ik net, maar dat is speculeren mijnerzijds.
In Amsterdam was het de SP die met het idee van meewerkende directeur kwam, dus het zal wel niet lang duren of de diverse SP-filialen in ander gemeenten zullen het voorstel ook wel indienen. Het is dan afhankelijk van het gezonde verstand van de overige raadsleden of zo’n populistisch voorstelletje het elders ook haalt. In Amsterdam was het verstand van de meeste overige raadsleden even zoek, dat doet me vrezen dat het straks ook bij ons in Purmerend wel mis zal gaan.
Toevallig las ik dat wethouder Krieger als topbestuurder al enige dagen achter de vuilniswagen heeft gelopen. Ik herinner me dat Roel van Duijn de legendarische Provo-wethouder, toen hij in de 70’er jaren van de vorige eeuw wethouder in Amsterdam werd ook overal ging meewerken. Dit om de sfeer en de werkomstandigheden op de werkvloer te proeven. Ook van Duijn liet toen, net als Krieger nu, overdadig weten dat het hem fysiek niet meeviel en dat hij in dat opzicht toch wel de nodige extra feeling heeft gekregen met ‘de arbeiders’. Beiden waren natuurlijk fysiek te ongetraind om een echte arbeidsprestatie te kunnen plegen en missen de nodige know-how hoe je je op de werkvloer toch een leefbaar bestaan kan opbouwen. Leer mij de werkvloer kennen en de tips en trucs waarmee de zaak daar werkelijk draaiende wordt gehouden. Niet voor niets bestaat in Nederland het spreekwoord: ‘schoenmaker houd je bij je leest’. Maar als bonus in de politieke mediamarkt staat het goed om je al meewerkend te kunnen presenteren.
Ik zou in het beste geval nog enige waardering voor het functie wisselen op kunnen brengen als de gewone werknemer -de arbeider- om het maar duidelijk te kenmerken, ook enige dagen daadwerkelijk de directeurfunctie zou moeten vervullen. Ook dan zal blijken dat de fysieke (on)mogelijkheden en de beschikbare tips en trucs om op directeursniveau te kunnen functioneren niet tot een goed functioneren leiden, laat staan tot een beter inzicht. Het zou wel tot een betere waardering kunnen leiden voor elkaars werk als dat begrip al bonussend verloren is gegaan. Maar ook dan zal het slechts een korte termijn resultaat opleveren.
In het najagen van korte termijn resultaten zijn amateur politici te onderscheiden van echte staatsmannen. Maar ook dat is een nieuw te ontdekken wijsheid uit de vorige eeuw.