Uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau kwam in 2013 naar voren dat Nederlanders in meerderheid vinden dat de hoogste baas niet meer mag verdienen dan vijf keer dat van de laagstbetaalde medewerker.
Dat zou voor de topmannen van ABN Amro en ING, respectievelijke Gerrit Zalm en Ralph Hamers, betekenen dat ze niet meer zouden mogen verdienen dan 150.000 euro.
Laat dit nu ook in grote trekken overeenkomen met het salaris van minister president Rutte en zijn ministers. Zoals bekend is in ondernemingen in overheidssferen het salaris van Rutte inmiddels het plafond geworden. Voorheen stond het bekend als de Balkenende norm maar tegenwoordig is het verstopt achter de bureaucratische aanduiding van Waardering Normering Topinkomens (WNT). Topfunctionarissen van publieke en semipublieke instellingen mogen in 2015 niet meer verdienen dan 178.000 euro.Maar waarom zou een topbestuurder van een (privaat?) bedrijf niet meer dan pak ‘m beet 20 keer het salaris van de laagstbetaalden mogen verdienen?Tegenstanders van dergelijke grote verschillen laten weten dat bestuurders zo’n groot inkomensverschil niet waard zijn. Dankbaar wordt verwezen naar de debacles bij de banken. En toegegeven bij de banken is er inderdaad door topbestuurders een zooitje van gemaakt en ligt herhaling op de loer. Vergeten wordt daarbij te vermelden dat de topbestuurders van banken zich altijd in de rug gedekt voelen door de overheid. De overheid heeft er blijk van geven er alles aan te willen doen dat banken niet failliet gaan. Soms door het terugbetalen van spaartegoeden te garanderen (DSB) soms door de hele bank (tijdelijk) over te nemen (ABN Amro). Vaak door een kapitaalinjectie waardoor de bank verder kan doorrommelen (ING, Aechon, SNS). De kosten van bankiersrisico’s waren zo voor de belastingbetaler. Omgekeerd profiteert de overheid -de belastingbetaler- niet van gunstige tijden, wel zijn dat de aandeelhouder en managers.Uit Deens onderzoek blijkt dat er wel degelijk een relatie bestaat tussen ondernemingsprestaties en de kwaliteit van de hoogste bestuurder. Ondernemingsprestaties kunnen bijvoorbeeld door vormverlies van de topbestuurder zomaar 20 procent dalen. En eigenlijk weten we dat wel als we naar topvoetballers kijken en hun effect op het hele team.
In normale bedrijven en voetbalteams wordt de waarde van de topper bepaald door marktkrachten. Bij slechtere prestaties neemt de winst af en zal een lager salaris het effect zijn. Zo niet bij de banken. Zo lang de overheid bedrijven zoals banken maar niet tegen faillissement beschermt doet de markt zijn werk wel als het ’t salaris van de topbestuurders aangaat. Helaas is het omgekeerde het geval en is die bescherming er wel. Ook bij voetbalclubs zien we thans iets dergelijks gebeuren onder druk van supporters – lees electoraat. Het is in dit verband interessant om te volgen hoe de gemeente Enschede bijvoorbeeld het door wanbeleid naar de afgrond gedreven FC Twente gaat helpen. Maar dit terzijde.
Voor topbestuurders geldt bovendien nog dat ze niet beschikken over speciale talenten zoals topvoetballers of topmusici die tegenwoordig gevoelsmatig bij de massa exorbitante salarissen rechtvaardigen.
Er is geen bewijs dat het beter of slechter zou gaan met ING of ABN Amro of die andere noodlijdende banken als medewerkers van het niveau van Rutte, Asscher of Dijsselbloem de grote lijnen zouden uitzetten.
Zoals bekend en in het begin van deze column al aangestipt verdienen onze toppolitici veel minder dan de topbestuurders in het bedrijfsleven. Of zou het zo zijn dat de vele kritiek op het functioneren die onze toppolitici krijgen juist voortkomt uit hun beperkte vermogens, waardoor ze naar verhouding ook zo weinig verdienen? Scheidt het lage salaris van middenmootondernemers zoals politici die van de topondernemers zoals die van succesvolle multinationals? Zorgt een beetje topondernemer er daarom wel voor om geen (continue) politieke carrière te gaan volgen omdat het privé financieel geen toekomst beidt?
Ik weet het antwoord niet, vandaar deze vragen.