Kiezen op wie je vertrouwt

De stofwolken zijn weer aan het optrekken nu wij hebben gestemd. Mijn keus heeft flink gewonnen, maar ik besef meteen “voor wat het waard is”. Tegelijkertijd constateer ik namelijk dat er verschuivingen waren tussen partijen maar dat er in politiek opzicht niets is veranderd. Het Nederlandse politieke stelsel is een systeem van krachten en tegenkrachten. Als daar maar een vorm van evenwicht in is dan kan ons niet veel gebeuren. De vermoedelijk nieuwe coalitie zal naar ik veronderstel bestaan uit VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. De nieuwe coalitie beheerst zo onveranderd het conservatieve, welvarende, gezonde deel van Nederland, met een warm hart voor degenen die afhankelijk zijn van zorgarrangementen waar de staat borg voor staat. En daar waar onvolkomenheden zijn of zullen ontstaan is er een oppositie die zich er sterk voor maakt om aan te geven dat moet worden gerepareerd wat gerepareerd moet worden.

Nederlanders zijn in wezen tamelijk conservatief ingesteld, wie de buitenlandse commentaren erop naleest ziet dit bevestigd. Om het kernachtig met de woorden van een buitenlandse waarnemer uit te drukken: aan de ene kant heb je de libertaire, alles-moet-kunnen levensstijl, maar aan de andere kant het verlangen naar het Nederland de terugkeer van grootmoeders tijd. Vooruitstrevende ideeën worden dan ook in het algemeen pas na veel wikken en wegen de politieke maat genomen. De (tamelijk conservatieve) publieke opinie speelt daarbij een belangrijke rol. In de Randstad is de meeste politieke drukte om allerlei ideeën en ideetjes zodat het lijkt alsof Nederland voortdurend met vernieuwing van sociale, culturele en economische zaken bezig is. Het is niet voor niets dat Amsterdam dreigde met een eigen republiek als de PVV het voor het zeggen zou krijgen. Maar dit terzijde.

Zodra je echter de Randstad verlaat dan kom je in rustiger vaarwater. Wel vind je er weer meer XTC laboratoria en wietplantages maar over het algemeen ook meer nationalisme en minder veranderdrift. En dat is niet direct partijgebonden, de bijbehorende waarden en normen lopen gemiddeld dwars door alle partijen heen.

Het was de politicus Joop den Uyl die ook terecht stelde dat de smalle marge van de democratie slechts kleine veranderingen toestaat. Hij deed daar overigens in het geheel niet geringschattend over. Kleine veranderingen zijn niet onbelangrijk, noteerde hij. De verlegging van het beleid met tien graden kan uiteindelijk het verschil zijn tussen oorlog en vrede. Als politicus voelde Den Uyl zich dus niet beknot in zijn speelruimte. Hij accepteerde dat processen van vernieuwing geduld en volharding vragen. Als grootste gevaar voor vernieuwingsbewegingen beschouwde hij dat zij bij het uitblijven van snelle resultaten in uitersten vervallen en de aansluiting bij de maatschappelijke werkelijkheid verliezen. Hetgeen op het ontstaan van de vele partijen zou kunnen duiden die het gehele spectrum van politieke denkbeelden vullen.
De beperkingen waarop Den Uyl doelde zijn niet minder geworden. Nederland is nog altijd een coalitieland waar compromissen moeten worden gesloten – het geknutsel- op het Binnenhof om te onderzoeken wat voor een nieuw kabinet er nu weer mogelijk is bevestigt het; de toegenomen verwevenheid met de Europese Unie die van de pioniersfase vervolgens groeifase nu worstelt met de beheerfase heeft er nog een dimensie aan toegevoegd.

Jammer dat de partij van Den Uyl de aansluiting met dit proces onder het volk niet heeft weten te vinden. Aan de andere kant zou je ook kunnen veronderstellen dat het grondbeginsel van de sociaal democratie: een zo gelijkmatig mogelijke verdeling van arbeid, macht kennis en inkomen, geen politieke partij meer nodig heeft. Het zit in de wortels van alle partijen die een algemeen gedeeld en gezond voortbestaan van de democratie voorstaan.

Terug naar de nabije realiteit, 21 maart 2018 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Dat is al over een jaar. Dan gaat het om de directe leefomgeving, welke partij zorgt ervoor dat deze in Purmerend gegeven de situatie het beste wordt vormgegeven. Schoon, heel, veilig, sociaal, lokaal entertainment, levendige economie, evenementen, nette openbare ruimte, gemeentelijke financien op orde, zijn daarbij zomaar wat thema’s. Er zal geen partij zijn die hier niet op in zal zetten. Links en rechts zijn begrippen die bij gemeenteraden er eigenlijk al lang niet meer toe doen. Het gaat er lokaal vooral om: wie vertrouw je al dat als burger het meeste toe.