De Amsterdamse wethouder Eric Wiebes (VVD) zei afgelopen week bij een debat in De Balie in Amsterdam dat Amsterdam het aantal sociale huurwoningen moet terugdringen van 61 naar 30 procent. Daarmee kan Amsterdam dan weer woonruimte bieden aan talenten van buiten en die zorgen voor welvaart van alle inwoners van de stad. Nu gaan deze potentiële bewoners naar elders. Ze hebben Amsterdam, waarin alleen maar heel goedkope en heel dure woningen staan, verlaten. De boekhouder, de leraar en de accountmanager wonen in Purmerend en Almere. Het gaat vaak om mensen die slim zijn, innovatief én ondernemend. We hebben forenzen van hen gemaakt, zo voegde hij eraan toe.
Wiebes duidt daarbij in het bijzonder op de speciale mensen die in staat zijn vanuit het ogenschijnlijke ‘niets’ welvaart te scheppen. Daarvoor is synergie tussen deze mensen van essentieel belang. Een stad biedt de fysieke omstandigheden. Door de grote bevolkingsdichtheid ontstaat een bijzonder productief klimaat voor hen. Steden die succesvol zijn in deze strijd, zijn per huishouden welvarender dan het landsgemiddelde. Maar Amsterdam is een uitzondering. Daar ligt het huishoudinkomen onder het gemiddelde en de werkloosheid boven het gemiddelde. Amsterdam heeft 90.000 uitkeringen op 400.000 huishoudens, de AOW niet meegerekend, en 40.000 Amsterdammers moeten rondkomen van de bijstand.
Bijna tweederde van de stad is verboden toegang voor mensen die groei en dynamiek brengen. Tweederde van Amsterdam doet niet mee in de concurrentie om de speciale mens. Het percentage wel beschikbare huurwoningen is 6 procent, vermoedelijk het laagste ter wereld. Tot zover het samengevatte betoog van Eric Wiebes. In de kern klopt het betoog van Wiebes met de zichtbare feiten. Bij gebrek aan goede woonruimte zijn velen met mij naar Purmerend verkast, waardoor daar een kleine nederzetting ontstond die Wiebes in het groot voor ogen staat. Wellicht verklaart dit wel het geheim van Purmerend, wie zal het zeggen? Maar er is ook iets anders aan de gang.
De ontboezeming van deze VVD-wethouder bevestigt ook mijn vermoeden dat het stadsbestuur van Amsterdam al langer langs slinkse beleidswegen bezig is om in de woningvoorraad verandering te brengen. Kijk maar eens wat er is bijgebouwd in Amsterdam het laatste decennium. Vooral woningen voor de middengroepen en de hoger opgeleiden. Dat verklaart ook de sloop van veel nog goede sociale huurwoningen (westelijke tuinsteden) die deels zijn vervangen door duurdere huur- en koopwoningen. Helaas is de dynamiek in deze sloop en duurdere bouw gestagneerd door de crisis in de vastgoedsector. In Amsterdam wachten nu zelfs kaalgesloopte bouwlocaties op projectontwikkelaars die er brood in zien. Ik denk ook, zonder het waar te kunnen maken, dat de sloop van de Meteorenflats een kopieerpoging door het toenmalige Purmerendse gemeentebestuur was van de Amsterdamse aanpak, maar dit terzijde.
Amsterdam verdringt nu de mensen die voorheen op die verdwijnende goedkopere woningen een beroep deden naar ander woonlocaties. En precies dat neem ik ook waar de laatste tijd. De genoemde woningzoekenden uit Amsterdam vertrekken nu op hun beurt naar Almere en Purmerend. Het aandeel sociale huurwoningen is op zijn Wiebes’ gesteld in Purmerend zelfs fenomenaal, maar daarover verderop meer. Hopelijk zitten er veel voormalige scheefwoners tussen, dan verzwakt Purmerend in economische zin niet teveel, de redenering van Eric Wiebes volgend, zo voeg ik er snel aan toe.
Er waren tussen 2001 en 2011 ongeveer 12.500 mensen die zich vanuit Amsterdam in Purmerend vestigden. Andersom vertrokken er ca 6.000 naar Amsterdam. Ik durf best de veronderstelling aan dat de vertrekkers behoorden tot de categorie die Eric Wiebes juist in Amsterdam wil hebben. Hij spreekt niet voor niets in termen van concurrentie om bewoners te behouden en binnen te halen die Amsterdam voortstuwen in de vaart der volkeren. Dat Purmerend het door Wiebes geopenbaarde Amsterdamse vestigingsbeleid zal gaan merken is wel zeker. De Purmerendse bevolkingssamenstelling zal er extra snel door veranderen.
Als je rekent met de cijfers die Wiebes ter beschikking staan en die vertaalt naar Purmerend, dan wordt het beeld pas echt dramatisch. In Amsterdam 27% koopwoningen, 25% (middel) dure- en 48% sociale huurwoningen*.
De verhouding in Purmerend: koopwoningen, (middel) dure- en sociale huurwoningen respectievelijk 58, 4 en 38 procent.** Heb je het alleen over de huurwoningen, dan heeft Amsterdam 65% sociale huurwoningen (Wiebes spreekt van 61%) en 35% (middel) dure huurwoningen. De cijfers voor Purmerend steken daar schril tegen af. Op de Amsterdamse manier berekend zijn er in Purmerend 90% sociale huurwoningen en slechts 10% (middel) dure huurwoningen.
Het probleem met de juiste woningvoorraad voor de speciale Wiebes-mensen binnen onze stadsgrenzen is dus huizenhoog. Mits je uiteraard de woningvoorraad daarbij tot de ultieme succesfactor uitroept. En de Amsterdamse rekenmethode volgt. Wederom een geheim van Purmerend gevonden?
* = Cijfers van onderzoek en statistiek van Amsterdam d.d. 1 januari 2011
** = Cijfers uit woonvisie 2012-2016