Gemeenten gaan er de komende jaren op vooruit. In 2020 rinkelt de kassa pas echt.
Die positieve boodschap kunnen gemeenten halen uit de septembercirculaire gemeentefonds 2015. De gemeenten krijgen miljoenen euro’s meer dan ze was voorgerekend in de meicirculaire.
Btw-compensatie
Een tamelijk onverwachte meevaller betreft de toevoeging aan het gemeentefonds uit het btw-compensatiefonds. Omdat gemeenten naar inschatting van het ministerie van Financiën de komende jaren minder btw declareren bij het rijk dan het daarvoor geldende plafond, krijgen ze dat niet gedeclareerde deel in het gemeentefonds gestort. In 2016 gaat het om een bedrag van 130 miljoen euro. In 2017 is het wat minder, maar het loopt daarna weer op tot 122 miljoen euro in 2019.
Accres relatief onbelangrijker
Daarnaast is er de positieve ontwikkeling van de algemene uitkering – het zogeheten accres. Dat wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Volgens de geldende afspraken in de normeringssystematiek – samen de trap op, samen de trap af – krijgen gemeenten meer geld van het rijk als het rijk meer uitgeeft. Omgekeerd geldt overigens hetzelfde. Vergeleken met de toevoegingen aan het gemeentefonds vanwege de onderschrijding van het btw-compensatiefonds is de accresontwikkeling relatief gezien de komende jaren minder bepalend voor de inkomsten voor gemeenten.
Instroom asielzoekers
De accresraming in de Miljoenennota resulteert volgens de septembercirculaire voor alle jaren – met uitzondering van 2019 – in een licht hogere algemene uitkering in vergelijking met de meicirculaire 2015. Voor 2015 blijkt 60 miljoen euro overgeboekt naar het gemeentefonds. De belangrijkste verklaring daarvoor zijn de overboekingen in verband met de verwachte toename van kosten door de verhoogde instroom van asielzoekers.
Cao-akkoord
Volgend jaar is er een positieve accresontwikkeling van ruim 4 procent: 647 miljoen euro. Dat is 10 miljoen euro meer dan de 637 miljoen euro die in de meicirculaire in het vooruitzicht was gesteld. De belangrijkste verklaring daarvoor ligt in de intensiveringen die zijn opgenomen in de ontwerpbegroting 2016. Belangrijkste elementen zijn de extra uitgaven voor veiligheid/defensie, missies en maatschappelijke prioriteiten zoals de impuls voor beschut werk en de opvang voor peuters. Ook de intensivering van de kinderopvangtoeslag vanaf 2016 heeft een positief accreseffect. Verder tellen de extra rijksuitgaven mee in verband met het CAO-akkoord. Een deel daarvan is overigens al neergeslagen in de verbetering van het accres in 2015.
Florissant 2020
In 2017 is het accres negatief, maar een paar miljoen euro minder negatief dan in de meicirculaire voorspeld. In 2018 is een plus te zien van ongeveer 120 miljoen euro. Na een lichte dip in 2019, belooft 2020 het meest florissant te worden met een dikke plus van 290 miljoen euro. Maar omdat elke nadere onderbouwing daarvoor ontbreekt, zal geen gemeente daar naar verwachting mee rekenen.
