Historicus Maarten van Rossem deelt in zijn speech voor het VNG/KING Nieuwjaarscongres 2016 met de aanwezigen zijn bedenkingen bij mogelijke voorbereidingen op de toekomst.
Van Rossem: ‘Wij anticiperen op de toekomst door bestaande ontwikkelingen te extrapoleren. Maar dat komt nooit uit. Er komt altijd een kink in de kabel: oorlog, economische recessie, sociaal-culturele veranderingen etc.
Kijk eens naar een sience fiction-film die zo’n 10-20 jaar geleden is gemaakt. De toekomst die bijvoorbeeld in de film Blade Runner getoond wordt, is al voorbij.
En denk eens terug aan de babyboom in de periode van 1946 tot 1968. Gemeenten extrapoleerden dat en rekenden op zo’n 20 miljoen Nederlanders in het jaar 2000. Dat aantal is niet gehaald en zelfs zeer onwaarschijnlijk geworden. Integendeel, de trend is nu bevolkingskrimp.
Ook de angst in de jaren zeventig van de vorige eeuw voor het teruglopen van de voorraad olie is een goed voorbeeld. Er wordt op dit moment meer olie opgepompt dan we kunnen verwerken.
Zo is het ook met steenkool. We hebben nog voor 400 jaar steenkool in de grond zitten, terwijl men zich in de negentiende eeuw grote zorgen maakte dat de steenkool opraakte.
En denk eens aan de vele bunkers in Nederland die zijn ingericht als schuilplaatsen voor het geval er een nucleaire oorlog uitbreekt.’
Techniek
‘Bovendien is de algemene aanname dat als iets technisch mogelijk is, dat het dan ook gaat gebeuren. Maar ook dat is lang niet altijd zo. Denk aan de vliegende auto of het amfibievoertuig voor vervoer op de weg en in het water. Beide zijn technisch mogelijk, maar toch zijn ze er niet gekomen.
Terwijl het omgekeerde ook gebeurt. We hebben niet geanticipeerd op de iPhone, terwijl we nu niet meer zonder kunnen. Wat zullen de effecten zijn van het gebruik van de iPhone? Technologie heeft 75 jaar nodig om tot wasdom te komen. We weten dus pas na een lange periode wat de effecten zijn.’
Lastig
‘De toekomst voorspellen blijft lastig: als men denkt dat het tegen gaat vallen dan zit het mee, en omgekeerd. Zo was er na 1945 het idee dat het nooit meer goed zou komen en toen volgde een periode van grote economische en technologische groei.’