Uitzonderlijk advies Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG): stel bewust een gemeentebegroting op voor 2026 die niet sluitend is!
De Gemeentewet schrijft voor dat elke gemeente jaarlijks begrotings- en verantwoordingsstukken moet opstellen. Op de vorige algemene ledenvergadering van de VNG is de resolutie ‘Naar een rechtvaardig, duurzaam en solide meerjarig financieel perspectief’ met grote meerderheid aangenomen. In deze resolutie is aangekondigd dat de VNG een begrotingsadvies uitwerkt voor het opstellen van de programmabegroting 2024-2027 van gemeenten. Dat advies is nu beschikbaar.
Begrotingsadvies: 2 onderdelen
Het begrotingsadvies bestaat uit 2 onderdelen:
-
Presenteer voor 2024 en 2025 van de meerjarenraming 2025-2027 een sluitende begroting
-
Breng de lasten in de meerjarenramingen voor 2026 en 2027 in beeld, in de vorm van een realistische begroting. Baseer deze op het huidige takenpakket, de noodzakelijke investeringen, de inflatie, de stijgende rente, de ambities uit de coalitieakkoorden en geschatte mee- en tegenvallers. Naar verwachting zullen de meerjarenramingen 2026 en 2027 dan duidelijk tekorten aangeven.
Uitzonderlijke financiële situatie
Het is uitzonderlijk dat de VNG het advies geeft om bewust tekorten te laten zien, maar de ingreep van het kabinet in het gemeentefonds vanaf 2026 levert een uitzonderlijke financiële situatie op. Tijdens de ALV is dit onderstreept door de bijna unanieme steun voor genoemde resolutie en 2 moties.
(In de meerjarenbegroting van de gemeente Purmerend is voor 2026 aangegeven en aangeduid met ‘het ravijn van 2026’. Red.)
Helder signaal aan kabinet en Kamer
Door de gevolgen van de keuzes van het kabinet te laten zien, geven de gemeenten een helder signaal af aan het inmiddels demissionaire kabinet en Tweede Kamer: de gemeentelijke financiën zijn momenteel onvoldoende voor het uitvoeren van het huidige takenpakket.
Op grond van de Gemeentewet ziet de gemeenteraad erop toe dat de gemeentebegroting structureel en reëel in evenwicht is. Hiervan kan de gemeenteraad afwijken indien aannemelijk is dat het structureel en reëel evenwicht in de begroting in de eerstvolgende jaren tot stand zal worden gebracht. Met het presenteren van een tekort in de laatste twee jaren, maar een sluitende begroting voor 2024, kunnen de toezichthouders naar onze overtuiging dan ook nog steeds tot een positief oordeel komen.
Wat betekent dit voor de ambtelijke organisatie?
In afwachting van het antwoord van het kabinet adviseer de VNG om de nadelige financiële gevolgen van het kabinetsbeleid zichtbaar op te nemen in de meerjarenramingen 2026 en 2027. Indien de opbouw van de begroting dit toelaat, adviseert de VNG om in de financiële toelichting onder het kopje ‘Problematiek niet-taakgebonden kortingen rijk’ een overzicht te geven van keuzes die in dit kader gemaakt of overwogen worden.