In de gemeenteraad van november 2013 heeft een ruime meerderheid zich uitgesproken voor het principe van een referendumverordening. Het houden van een referendum past prima in de gedachte “van buiten naar binnen werken” en kan bijdragen aan meer betrokkenheid van inwoners bij de politiek.
Een referendumverordening legt de spelregels vast van een referendum, het proces dat ertoe leidt, het referendum zelf en wat met de uitslag wordt gedaan. Zo wordt een juridische basis gelegd en geborgd dat in de toekomst referenda in Purmerend mogelijk worden.
Een eerder concept is begin 2014 in de commissie Algemene Zaken besproken. De gemaakte opmerkingen zijn meegenomen. Door de gemeenteraadsverkiezingen, de vorming van een nieuw college en nader overleg is dit voorstel even blijven liggen. In de commissievergadering Algemene zaken van 16 april wordt het voorstel behandelt
Voorstel D66 en PvdA
De raad wordt voorgesteld in te stemmen met het initiatiefvoorstel van D66 en de PvdA tot het vaststellen van de Referendumverordening Purmerend 2015. In de (concept) verordening gaat het uitsluitend om een niet-bindend referendum, dat zowel raadplegend als raadgevend kan zijn. Een soortgelijk voorstel werd ook al in 2007 door een groot aantal partijen waaronder de Stadspartij gedaan. Toen kon de PvdA nog niet akkoord gaan met een dergelijk voorstel. Een raadgevend referendum was de PvdA toen nog een stap te ver. Reden toen voor de PvdA om tegen het hele voorstel te stemmen. Fijn dus dat die mening inmiddels is bijgedraaid.
Niet bindend
Juridisch gezien kan het oordeel van de burgers niet bindend zijn. De gemeenteraad is en blijft het bevoegd gezag. In de praktijk zal de politiek echter niet gauw een referendumuitslag naast zich neerleggen. Wel is het noodzakelijk dat de gemeenteraad na een referendum een uitdrukkelijk besluit neemt over het betreffende onderwerp. In juridische zin houdt de raad de ruimte om een, van de uitslag van het referendum, afwijkend besluit te nemen.
Niet referendbale onderwerpen
Op grond van de onderliggende referendumverordening zijn alle in de gemeenteraad te nemen besluiten referendabel. Wel zijn er uitzonderingen, bijvoorbeeld daar waar het gaat over de rechtspositie van ambtsdragers, over een persoon of wanneer het gaat om niet
beleidsinhoudelijke besluiten. Er zijn onderwerpen waarover geen referendum mogelijk is. Bijvoorbeeld besluiten:
- die handelen over zaken met betrekking tot personen, zoals benoemingen, ontslag, schorsingen, beloningen, erkenningen en verlenen van kwijtschelding, alsmede over geldelijke voorzieningen voor ambtsdragers en hun nabestaanden;
- die gaan over de vaststelling of wijziging van de gemeentelijke begroting en de rekening;
- die gaan over het voor kennisgeving aannemen van notities en rapporten;
- waarbij het belang van het referendum niet opweegt tegen de verantwoordelijkheid van de raad voor kwetsbare groepen en hun plaats in de samenleving;
- waarvan de inwerkingtreding of uitvoering niet kan worden uitgesteld vanwege de daarmee gemoeide spoedeisende gemeentelijke belangen;
- inzake lopende bezwaar- en beroepsprocedures en het voeren van rechtsgedingen.
Drempel ondersteuners
Iedere kiesgerechtigde inwoner van Purmerend kan een verzoek indienen om tot een referendum over te gaan. De procedure daarvoor bestaat uit twee delen:
Een inleidend verzoek: deze dient ondersteund te worden door tenminste 100 ingezetenen van de gemeente die kiesgerechtigd zijn.
De Stadspartij kijkt terughoudend aan tegen het betrekkelijke lage aantal ondersteuners bij het inleidend verzoek in het voorstel. Een kwart van de kiesdeler (ca. 200) lijkt de Stadspartij een meer voor de hand liggend aantal.
Een definitief verzoek: deze dient ondersteund te worden met tenminste het aantal ingezetenen dat gelijk is aan de kiesdeler bij de laatste gemeenteraadsverkiezing. (deze was bij de verkiezingen in 2010 afgerond: 848)
De verwachting is dat het voorstel in de raadsvergadering van eind april 2015 kan worden aangenomen dan wel wordt afgestemd.