De minister stuurde een brief naar de Tweede Kamer hierover, in het najaar komt hij met een voorstel van wetswijziging. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) riep de minister vorig jaar op om actie te ondernemen omdat “oneigenlijk gebruik” van de wet fors zou zijn toegenomen.
De WOB regelt dat overheden binnen zes weken op een verzoek moeten reageren. Anders kan de indiener van het verzoek een dwangsom eisen, oplopend tot 1.260 euro. Volgens gemeenten proberen misbruikers ambtenaren op het verkeerde been te zetten, bijvoorbeeld door WOB-verzoeken te verhullen in offertes en sollicitatiebrieven.
Verzoeken worden ook regelmatig naar tientallen gemeenten tegelijk verstuurd of ‘s nachts per fax. Er zijn zelfs bedrijfjes die gespecialiseerd in het innen van de dwangsommen. Gemeenten zouden om hoge boetes te voorkomen daarom zelfs verzoeken afkopen.
Minister: overheden zullen nog steeds snel reageren
Tegen Nu.nl zegt Plasterk dat niet bang is dat het schrappen van de dwangsom de prikkel wegneemt bij overheden om WOB-verzoeken tijdig te behandelen.
“Beslissingen van de overheid om een WOB-verzoek te weigeren kunnen altijd worden aangevochten bij de rechter. En overheden hebben er een belang bij om snel te reageren, want anders zal de rechter geneigd zijn het WOB-verzoek alsnog te honoreren.”
Aan niet nakomen van Wob verzoeken door overheid wordt niets gedaan
De Nederlandse Vereniging van Journalisten noemt het teleurstellend dat minister Plasterk van Binnenlandse Zaken de dwangsom gaat schrappen uit de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) om misbruik tegen te gaan. Volgens algemeen secretaris Thomas Bruning “wordt hier een verkeerd signaal mee afgegeven. Het misverstand dat hiermee onstaat is dat het lijkt of het oneigenlijk gebruik maken van de WOB het probleem is. Het gaat niet om de dwangsombepaling, maar meer dat de overheid niet in staat lijkt te zijn binnen de geldende termijnen informatie op tijd en accuraat te verstrekken aan journalisten die daar om vragen.”
Aan het echte misbruik door ambtenaren doet hij niets, en daar zijn legio voorbeelden van. Zo laat ook onderzoeksjournalist Brenno de Winter weten. De dwangsom was altijd een raar verschijnsel bij de overheid: een regeling om te regelen dat de overheid zich niet aan de wet houdt. Maar het was vooral een obstakel voor mensen die informatie zoeken: een overheid is te laat, dan moet je ze in gebreke stellen om vervolgens weer twee weken te moeten wachten en dan kun je pas naar de rechter. Ondertussen heb je recht op een dwangsom.