Wat is de financiële positie van gemeenten? De VNG heeft het op een rij gezet met actuele kengetallen van alle gemeenten. De kengetallen zijn gebaseerd op de gemeentelijke jaarstukken 2013 en geven daarmee een actueel beeld.
De VNG-handreiking Houdbare gemeentefinanciën licht toe hoe u de kengetallen moet interpreteren. (Kijk onder Meer informatie.)
Financiële positie
Voor een oordeel over de financiële positie van een gemeente moet eerst worden gekeken naar de omvang van de schulden en (vrije) geldelijke bezittingen. Vervolgens kan het bezit als voorraden grond en uitgeleende gelden in het oordeel worden betrokken. Hiervoor zijn kengetallen over de (ontwikkeling van de) schuldpositie goed bruikbaar.
Verder is de hoogte van het aflossend vermogen van de gemeente belangrijk: wat blijft jaarlijks van het inkomen over voor het aflossen van de oude schulden. Daarvoor moet naar het primair surplus worden gekeken. Het primair surplus als aandeel van de inkomsten geeft aan hoeveel van de inkomsten het afgelopen jaar is vrijgevallen voor aflossingen.
Reserves
De omvang van het eigen vermogen in de vorm van reserves is een slechte indicator voor een oordeel over de financiële positie. Reserves op de balans van een gemeente zitten vast in de bakstenen van bijvoorbeeld schoolgebouwen en de stoeptegels van gemeentelijke straten. Voor investeringen in bezit als wegen, riolering, gebouwen en voorraden bouwgrond moeten gemeenten geld lenen.
Vragen die voor een gemeente van belang zijn luiden:
- Hoe hoog is de schuld en welk deel zit vast in voorraden of uitgeleend geld?
- Kan de gemeente zijn schuld wel met zijn (toekomstig) inkomen dragen?
- Hoeveel blijft jaarlijks over van het inkomen voor het aflossen van oude schulden?
- Is de schuld de afgelopen jaren opgelopen of juist gedaald?
Houdbare gemeentefinanciën
Gemeentefinanciën die dreigen te ontsporen, laten een hoge schuld zien die daarbij over meerdere jaren sterk oploopt en een primair surplus dat is uitgehold. Te hoge schulden verdrukken door rente en aflossingen uitgaven aan noodzakelijke publieke voorzieningen. Zie verder de VNG-handreiking Houdbare gemeentefinanciën.
Rangnummer
De lijst met kengetallen bevat in de eerste kolom een rangnummer. Dit rangnummer is gebaseerd op de hoogte van de netto schuld minus 9/10 deel van de uitgeleende gelden aan derden en verbonden partijen als aandeel van de inkomsten. Dit kengetal staat in de vijfde kolom (netto schuldquote -/- 0,9 x uitleenquote) van de lijst.