In het collegeprogramma is afgesproken dat de inwoners gestimuleerd dienen te worden om hun afval beter te scheiden. En dat het doel is dat 60% van het afval gescheiden wordt. Dat is beter voor het milieu en niet duurder voor de inwoners. In een raadsvoorstel stelt het college voor om te kiezen voor het apart ophalen van GFT afval d.m.v. een extra mini- container en het verminderen van het ophalen van restafval om dit doel te bereiken. In de commissie Stedelijke Ontwikkeling en Beheer van 20 mei wordt het onderwerp besproken.
Afval is al enige tijd voor het overgrote deel geen “vuilnis” meer maar grondstof. Door het zo veel mogelijk gescheiden inzamelen van de verschillende afvalstromen is een hoog niveau van hergebruik mogelijk en kan de inzet van natuurlijke grondstoffen beperkt worden. Afval scheiden levert dus een hoge en vooral positieve bijdrage aan ons milieu. In vergelijking met andere gemeenten met een gelijke stedelijkheid doet Purmerend het minder goed als het gaat om afvalscheiding.
Milieu en kostenkant
Naast het milieu is er ook de kostenkant van de afvalinzameling. Elke ton restafval die naar de verbrandingsinstallatie gaat, wordt tegen het hoogste tarief afgerekend. Met ingang van dit jaar wordt vanuit het Rijk de verbranding ook nog extra belast met verbrandingsbelasting van € 13 per ton. Om de verwerkingskosten in de hand te houden moet de hoeveelheid restafval die verbrand wordt naar beneden. Wanneer Purmerend op de huidige wijze doorgaat, zullen deze kosten de komende jaren alleen maar hoger worden en zal de afvalstoffenheffing voor de burgers elk jaar moeten stijgen.
Ter illustratie; een ton restafval kost aan verwerking € 81,80. Hierbij komen als extra kosten € 14,62 voor overslag en transport en de door het Rijk opgelegde verbrandingsbelasting van € 13,00. Totaal kost het verwerken van een ton restafval € 109,42.
Een ton gft-afval kost aan verwerking € 47,00, met als extra kosten € 9,40 voor overslag en transport. Totaal kost een ton gft-afval € 56,40. Elke ton gft-afval die niet verbrand wordt, levert dus € 53,02 besparing op.
Verminderen restafval levert bewoners geld op
Het gelijk houden van de afvalstoffenheffing, of zelfs het verlagen van de afvalstoffenheffing in de komende jaren, kan alleen gerealiseerd worden als de hoeveelheid restafval die verbrand wordt omlaag gaat. Het verminderen van de hoeveelheid restafval wordt gerealiseerd door de afvalscheiding te verbeteren.
Het verbeteren van de afvalscheiding in Purmerend vraagt om een trendbreuk. Zowel in het aanbiedgedrag van de bewoners als in de systemen die voor het aanbieden van afval ingezet worden. Hierbij staat het gemak van de bewoner voorop. Samengevat komt het erop neer dat een uitgebreid en laagdrempelig systeem van afvalinzameling dient te worden aangeboden, tegen maatschappelijk verantwoorde lagere kosten, waarbij publieksvriendelijkheid [service], effectieve afvalscheiding en minimalisering hoeveelheid restafval [milieu] centraal staan.
Wat is nu realiseerbaar
In eerste instantie ligt hierbij de focus op de laagbouw. Verbetermogelijkheden voor hoogbouw en gestapelde bouw alsmede overige maatregelen die een bijdrage leveren aan de verhoging van de afvalscheiding worden beschreven in een Purmerend-breed afvalbeheerplan dat na het zomerreces van 2015 gereed zal zijn.
Oplossingsrichtingen die het college aangeeft
Er zijn vier scenario’s met verschillende ambitieniveaus uitgewerkt die toepasbaar zijn. Het gaat om de volgende vier mogelijkheden:
- Scenario 0: niets veranderen. [Scenario 0 is eveneens het referentiescenario];
- Scenario 1: stimuleren van afvalscheiding door inzet van communicatie;
- Scenario 2: inzet communicatie, restafval 1x per 2 weken ophalen, gft-afval bijna wekelijks ophalen [43 keer per jaar] en extra voorzieningen voor kunststof afval en drankenkartons, extra container voor GFT, restafval 1x per 2 weken ;
- Scenario 3: inzet communicatie, restafval 1x per 3 weken ophalen, gft-afval bijna wekelijks ophalen [43 keer per jaar] en extra voorzieningen voor kunststof afval en drankenkartons.
Voor scenario 2 geldt dus dat hierbij elk huishouden een gft-container krijgt, die zij slechts onder vermelding van argumenten kunnen teruggeven (zogenaamd facultatief verplicht).
In de toelichting bij collegevoorstel wordt genoemd dat door het beschikbaar stellen van goede alternatieven om bewoners hun afval gescheiden aan te laten bieden, zoals een gft-container en extra voorzieningen voor kunststof afval en drankenkartons, de restafvalcontainer voldoende ruimte biedt voor het restafval dat een huishouden elke twee weken heeft.
De conclusie van deze nota is dat scenario 2 een realistisch scenario is dat succesvol uitvoerbaar is. De verlaging van de inzamelfrequentie van restafval naar 1x per 2 weken is een voor de bewoners acceptabele eerste stap, die enerzijds leidt tot substantiële verbetering van het scheidingspercentage en anderzijds tot lagere kosten dan in het referentiescenario.
Financiële consequenties
Het aanpassen van de afvalinzameling heeft financiële consequenties voor de afvalstoffenheffing. Het invoeren van scenario 2 zal op termijn leiden tot een daling van de afvalstoffenheffing. De daling wordt bij scenario 2 ingeschat op € 11 per huishouden per jaar, hier is de extra kapitaalslast als gevolg van de investeringen al in verwerkt [voor scenario 2 is dit een extra kapitaalslast van € 1 per inwoner per jaar voor de aanschaf van containers].
De financiële voordelen die behaald kunnen worden liggen vooral op het vlak van de verwerkingskosten. Door meer afval gescheiden in te zamelen, gaat de hoeveelheid restafval die naar de afvalverbranding gaat omlaag. De verwerking van restafval kent de hoogste verwerkingskosten, dus hoe minder afval verbrand wordt, hoe lager de verwerkingskosten worden.
Communicatie
De bewoners van Purmerend spelen een belangrijke rol in het verandertraject van de afvalinzameling. Zo worden er interviews met bewoners georganiseerd en is er een bewonersonderzoek gehouden om het draagvlak voor de aanpassingen in de afvalinzameling te onderzoeken. De voorlopige resultaten van dit onderzoek liggen in lijn van het onderzoek van 2012 en onderschrijven de voorgestelde keuze van de notitie, zo stelt het college. De communicatiecampagne begeleidt het volledige traject met diverse activiteiten en uitingen. In de bijlagen van de notitie is de communicatiecampagne uitgebreid beschreven.
Gewenningsperiode
Elke verandering heeft tijd nodig. Het college gaat dan ook uit van een gewenningsperiode: “er zal altijd sprake zijn van enige “gewenningsproblematiek”.
De verwachting is dat de gewenningsperiode twee tot drie maanden zal zijn. In deze periode wordt soepel omgegaan met de nieuwe inzamelsystematiek en worden bijvoorbeeld op de verkeerde ophaaldag aangeboden minicontainers toch opgehaald. Via publicaties en zo nodig persoonlijke benadering worden de bewoners gewezen op de juiste ophaaldagen en -frequentie.