Minstens 140 ton geneesmiddelresten wordt jaarlijks via het riool op het oppervlaktewater geloosd. Dat is ruim acht keer zoveel dan de 17 ton bestrijdingsmiddelen die jaarlijks in het oppervlaktewater terecht komt.
Deze conclusie trekt RIVM in een rapport, geschreven in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het RIVM maakt zich zorgen over de normoverschrijdingen door medicijnresten en de effecten daarvan op de waterkwaliteit.
De drinkwaterkwaliteit is volgens het RIVM nu niet in het geding, maar in de toekomst kan de kwaliteit van de drinkwaterbronnen door vergrijzing (meer medicijngebruik) en klimaatverandering (langdurige lage waterstanden) onder druk komen te staan.
De hoeveelheid medicijnen is opmerkelijk, omdat eerder wel strenge maatregelen zijn genomen om afvloeiing van bestrijdingsmiddelen aan banden te leggen. Voor medicijnen zijn dergelijke maatregelen niet van kracht. Wel werkt een aantal ziekenhuizen aan afvalwaterzuivering. De bulk van de medicijnen (80%) gaat echter via de huishoudens het riool in.
Effect op waterorganismen
Uit laboratoriumonderzoek is gebleken dat geneesmiddelen effecten hebben op waterorganismen. Zo kunnen pijnstillers weefselschade veroorzaken bij vissen, kunnen anticonceptiemiddelen zorgen voor geslachtsverandering bij vissen en kan het gedrag van kleine waterkreeftjes en vissen veranderen door antipsychotica.
De omvang van het milieurisico kan niet precies in kaart worden gebracht omdat slechts van een fractie van de werkzame stoffen gegevens over hoeveelheden en effecten in het milieu bekend zijn. Of geneesmiddelen daadwerkelijk verantwoordelijk zijn voor schade aan het ecosysteem in het water is daarom onvoldoende duidelijk.
Bestrijdingsmiddelen
Overigens worden ook nog altijd te hoge concentraties bestrijdingsmiddelen in het grondwater aangetroffen. Bij een kwart van circa 200 drinkwaterwinningen zijn restanten van bestrijdingsmiddelen aangetroffen in het grondwater. Ruim een derde van de aangetroffen bestrijdingsmiddelen is inmiddels niet meer toegelaten in Nederland. In het grondwater worden ook restanten van deze bestrijdingsmiddelen aangetroffen door gebruik in het verleden.