HomeNieuwsMilieuBoombeheerders staan (nog) machteloos tegen kastanjebloedingsziekte

Boombeheerders staan (nog) machteloos tegen kastanjebloedingsziekte

kastanjeziekte
Ongeveer een derde van de Nederlandse kastanjes is geïnfecteerd met de ziekteveroorzakende bacterie Pseudomonas syringae. Mogelijk zijn het nog meer bomen die de kastanjebloedingsziekte hebben, De kastanjebloedingsziekte werd voor het eerst in 2002 aangetroffen in Nederland. Na een paar jaar was duidelijk dat een bacterie de veroorzaker is van deze ziekte waardoor baststerfte optreedt en die soms leidt tot sterfte van de boom. Een goede bestrijdingsmethode is er nog niet.

 
In de begroting voor de komende jaren wordt een toename van ziektes in het bomenbestand van Purmerend genoemd. Een tegenwoordig jaarlijks gegeven. Verspreid door de hele stad staan nog ruim 600 kastanjes, de meeste monumentaal. Tijdens de algemene beschouwingen is opnieuw deze ziekte opgevallen en gesproken over het in de meerjarenbegroting opgenomen risico ten aanzien van de kastanje bloedingsziekte. In een bericht aan de gemeenteraad gaat wethouder Hegger nader op de gestelde vragen in.
Vorig jaar bij de begrotingsbeandeling was ook de essentaksterfte nog een extra aandachtspunt. Aan het slot van dit artikle wordt daar nog kort op ingegaan.
Algemeen beeld
Sinds de intreding van de bloedingsziekte zijn al veel Paardenkastanjes dood gegaan. Bij veel gemeenten in het land is het aantal gekapte Paardenkastanjes opgelopen tot meer dan 40% van het areaal. Purmerend had in 2011 nog 742 Aesculus en heeft er in 2016 nog 411  over. Daarmee gaat Purmerend met 45,6% mee in het landelijke beeld. Er wordt nog steeds uitbreiding van de bloedingsziekte geconstateerd. Het vooruitzicht blijft slecht.
Ziektebeeld in Paardenkastanjes  Purmerend

Uit de meest recente boominspectie blijkt dat de bomen die er nu nog staan in hoofdzaak als veilig zijn beoordeeld. Voorzichtigheid is evenwel gebaat. De reden hiervan is dat een boom in eerste instantie wordt aangetast door de bacterie (Pseudomonas syringae aesculi). Daarna volgen parasiterende houtschimmels. Deze verzwakken het hout erg snel. Trekproeven op zieke bomen toont aan dat de kracht van het aangetaste hout sterk afneemt. Takbreuk of windworp gevoeligheid neemt hierdoor versneld toe. Behandeling van deze ziekte is niet goed mogelijk en (dure) vervanging lijkt het enige alternatief.

Wanneer gaat de gemeente over tot kap
De gemeente Purmerend controleert de bomen volgens de algemene landelijke methodiek. VTA (Visual Tree Assessment). Het bedrijf Pius Florus is voor de gemeente de gecertificeerde inspecteur. Elke boom in Purmerend wordt een keer in de drie jaar gecontroleerd, bomen die scheef staan of een ziektebeeld vertonen jaarlijks. Het beheersysteem heeft het aantal objecten voldoende in beeld. Is een boom zover aangetast dat deze jaarlijks geïnspecteerd moet worden dan heet die attentieboom. Elf paardenkastanjes staan op dit moment als attentieboom op de lijst.
Snoei

Aangeraden wordt om Paardenkastanjes minimaal te snoeien. Verse wonden kunnen openingen zijn voor de bacterie om binnen te dringen. Vrijgekomen snoeihout wordt zo snel mogelijk afgevoerd en vervolgens verwerkt worden bij temperaturen hoger dan 60 graden.. De bacteriën worden daarbij gedood.

Ander ziekten en aantastingen

De mineermot zorgt dat de boom verder verzwakt. In de zomer eet de larve van de mot het bladgroen in de bladeren op. Bij aanhoudend warm weer kan deze aantasting zeer snel uitbreiden. Het resultaat is dat de boom minder suikers kan aan maken en jaarlijks verzwakt.

Bladvlekkenziekte, komt meer voor bij jonge bomen. Geeft bladverkleuring.

Verwelkingsziekte komt ook voor, dit kan een fatale aantasting zijn. Deze schimmel blijft in de grond aanwezig. Daardoor kan het  inboeten  van Paardenkastanje op de zelfde locatie soms geen goede keus zijn. Grondwisseling of ontsmetting kan helpen om de plantplek geschikt te maken vooraf aanplant.
Thermische behandeling

De bestrijding van de bloedingsziekte wordt door onderzoekers van de Universiteit Wageningen onderzocht. Het is aangetoond dat zieke bomen door middel van een warmtedeken (tot 40 graden Celsius verwarmd) geholpen kunnen worden. Het stopt de bacteriegroei. Deze behandeling kan rondom takken en plekken op de stam die zijn te bedekken met de thermische deken. Als beheer maatregel is deze behandeling te kostbaar en onvolledig omdat het niet gaat om het verwarmen van de gehele boom. De aantasting kan altijd op een kleinere tak aanwezig blijven en de bacteriegroei kan weer snel toenemen.

Vervanging

Soms is de Paardenkastanje beeldbepalend bij de aansluitende architectuur. Vaak 19e eeuwse bouwstijl, in laantjes of portaal functie. Een boom rooien en inboeten kan maar dan wel onder de voorwaarden dat er grondwisseling plaats vind. Dit om te voorkomen dat nieuwe bomen die worden geplant direct door in de grond aanwezige parasiterende schimmels worden aangevallen. Afgelopen jaren is in Purmerend op 15 locaties een nieuwe Paardenkastanje ingeboet. De keuze om de Paardenkastanje te vervangen voor een andere boom is in veel gevallen de enige mogelijkheid, daarbij wordt altijd wel gekeken naar aantastingen bij andere soorten zoals Iep/Es. Het streven naar diversiteit in het bomenbestand is dan ook erg belangrijk. 

Bodem

Projecten worden onder gelijkwaardige condities opgeleverd. Gemengde grond wordt tot een zekere hoogte aangebracht en het groen, inclusief de bomen, wordt aangelegd. Deze uniformiteit in de bodem kan de opmaat zijn tot problemen. Het voorbereiden van duurzaam ingerichte plantlocaties is belangrijk. Diversiteit in bodemtype, droog of nat, kan in relatie met de gekozen boomsoort een goed resultaat op leveren. In Purmerend is hieraan in het verleden onvoldoende aandacht besteed. 

Verdichting van de bodem is één van de grootste boosdoeners als het gaat om sterfte onder bomen. Boomziektes komen versterkt naar voren zodra het percentage zuurstof in de bodem afneemt. Schimmels en bacteriën die in symbiose leven met de boomsoort hebben net als de wortels van de boom nog meer behoefte aan een zuurstofrijke bodem. Verdichting van de bodem moet dan ook zoveel mogelijk worden vermeden. Wordt deze ruimte verdicht of is de gaswisseling verstoord dan trekken deze schimmels zich terug. Daarmee is de beschermende werking rondom de wortels gebroken en staat de deur open voor parasiterende schimmels. In relatie tot de ziekte ontwikkeling in Paardenkastanje en andere boomsoorten die sterk onder druk staan is het conditioneren van de bodem de beste stap tegen boomziektes.
Goede inrichting en verdichting voorkomen.
Groeiplaats verbeterende maatregelen of het kiezen van een andere, meer geschikte locatie waar herplant plaats kan vinden worden in Purmerend toegepast. Mede daardoor is uitgangspunt in Purmerend dat bij kap van bomen nog steeds herplant “daar waar mogelijk” plaats vindt 
Financiën

Zolang de kastanje bloedingsziekte zich ontwikkeld zoals in de afgelopen jaren is het mogelijk om de kosten binnen de begroting op te vangen. Het risico van een grootschaliger uitbraak valt echter niet uit te sluiten.

Essentaksterfte
 
essentaksterfteOok is landelijk de essentaksterft ook wel genoemd de essenscheutsterfte  in opkomst.
Essentaksterfte is in potentie hét nieuwe probleem dat dezelfde catastrofale gevolgen kan hebben bij essen, als iepziekte bij iepen. In Purmerend staan ongeveer 7.500 essen.
De essentaksterfte wordt veroorzaakt door de Chalara fraxinea, een schimmelsoort, en treft vooral de gewone en de smalbladige es. De meeste bomen hebben geen schijn van kans tegen de schimmel. Ervaring uit het buitenland leert dat slechts 10 tot 30 procent van de essen resistent lijkt te zijn. In Denemarken verwachten onderzoekers dat de es goeddeels uit het straat- en bosbeeld zal verdwijnen.

Op dit moment is er nog geen geschikt middel. Permanent in de gaten houden en proberen besmetting te voorkomen door een snelle kap van aangetaste bomen, zijn de enige mogelijkheden.

De essentaksterfte kwam verleden jaar wel aan de orde tijdens de begroting maar dit jaar niet.

Milieu artikelen